Pakiet ustaw tworzących Tarczę antykryzysową - Tarcza antykryzysowa 4.0.

Ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o zmianie niektórych innych ustaw (dalej „Tarcza 4.0.”) jest kolejną ustawą przyjętą w ramach zapobiegania negatywnym skutkom kryzysu wywołanego pandemią koronawirusa. Większość przepisów najnowszej Tarczy weszła w życie w dniu następnym po opublikowaniu, tj. 24 czerwca 2020 r.

Tarcza antykryzysowa 4.0. przewiduje szereg nowych rozwiązań z zakresu prawa pracy, ale również modyfikuje rozwiązania wprowadzone wcześniejszymi wersjami Tarczy antykryzysowej. 

Wybuch epidemii koronawirusa w Polsce spowodował konieczność podejmowania przez pracodawców działań mających na celu zmianę organizacji pracy pracowników, przy jednoczesnym zapewnieniu ciągłości funkcjonowania zakładu pracy. Jednym z rozwiązań stosowanych przez pracodawców jest polecenie pracownikom wykonywania pracy z domu, tzw. praca zdalna. Prawo do polecenia pracownikowi wykonywania, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania wprowadziła Tarcza antykryzysowa 1.0. Tarcza antykryzysowa 4.0 uszczegóławia przepisy określające wykonywanie pracy w formie pracy zdalnej.

Pierwotne przepisy Tarczy antykryzysowej nie wprowadzały żadnych ograniczeń co do grup pracowników, którzy mogą wykonywać pracę w formie pracy zdalnej, jak i również nie określiły rodzaju czynności wykonywanych przez pracowników w czasie pracy zdalnej. Przepisy w dotychczasowym brzmieniu umożliwiały pracodawcy pewną dowolność w zakresie podejmowania decyzji odnośnie pracy zdalnej.

Tarcza antykryzysowa 4.0. wprowadza w tym zakresie zmiany poprzez uszczegółowienie katalogu pracowników, którym może zostać polecona praca zdalna. Zgodnie z nowymi przepisami, pracodawca będzie mógł polecić wykonywanie pracy w formie pracy zdalnej jedynie pracownikowi, który posiada umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania takiej pracy i pozwala na to rodzaj pracy.

W szczególności praca zdalna może być wykonywana przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub dotyczyć wykonywania części wytwórczych lub usług materialnych. Warto zauważyć, iż według ustawodawcy, wyliczenie to ma otwarty charakter i nie zawęża rodzajów dopuszczalnej pracy zdalnej ani środków, przy wykorzystaniu których praca zdalna może być wykonywana przez pracownika.

Tarcza antykryzysowa 4.0. przewiduje również, iż w przypadku polecenia pracownikowi wykonywania pracy w formie pracy zdalnej, pracodawca będzie miał obowiązek zapewnienia narzędzi i materiałów do pracy potrzebnych do wykonywania pracy oraz obsługę logistyczną pracy.

Ponadto, nowe przepisy, przewidują także, iż pracownik będzie mógł używać narzędzi lub materiałów, które nie zostały zapewnione przez pracodawcę jedynie pod takim warunkiem, że nastąpi to z poszanowaniem i ochroną informacji poufnych i innych tajemnic prawnie chronionych, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa,  danych osobowych, a także informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.

Tarcza antykryzysowa 4.0.  umożliwia również nałożenie na pracownika pewnych obowiązków. Pracodawca ma prawo do polecenia pracownikowi prowadzenia ewidencji wykonanych czynności, które w szczególności powinny uwzględniać opis tych czynności, datę oraz czas ich wykonywania. Wybór formy w jakiej pracownik powinien prowadzić taką ewidencję oraz z jaką częstotliwością również będzie należał do pracodawcy.

Co więcej, pracodawca, zgodnie z nowymi przepisami, ma prawo do kontroli sposobu wykonywania pracy i rozliczania się przez pracowników z wykonywanych zdań.

Tarcza antykryzysowa 4.0. bezpośrednio wskazuje, iż pracodawca będzie miał prawo cofnąć polecenie wykonywania pracy zdalnej w każdym czasie. Wobec brak szczegółowych uregulowań co do formy takiego cofnięcia, należy przyjąć, że polecenie cofnięcia wykonywania pracy zdalnej będzie mogło nastąpić w takiej samej formie jak samo polecenie wykonywania pracy zdalnej, tj. w dowolnej formie - ustnej, pisemnej lub elektronicznej.

Żadna z przyjętych już Tarczy antykryzysowych (w tym Tarcza antykryzysowa 4.0.). nie przewiduje maksymalnego okresu, na jaki praca zdalna może zostać polecona. Decyzja w tym zakresie zostaje pozostawiona pracodawcy, jednakże pracodawca polecając pracownikowi wykonywanie pracy w formie pracy zdalnej powinien kierować się celem wprowadzonych przepisów – tj. przeciwdziałaniem COVID-19.

Należy jednak zauważyć, iż przepisy określające pracę zdalną, tracą moc po upływie 180 dni od dnia wejścia w życie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. W naszej ocenie, czas w jakim obowiązuje powyżej wskazana ustawa, jest okresem maksymalnym na jaki pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie pracy zdalnej.

Zespół Kancelarii D. Dobkowski sp.k. stowarzyszonej z KPMG w Polsce na bieżąco monitoruje propozycje zmian prawnych zarówno dla pracodawców jak i pracowników. Będziemy informować Państwa o rozwiązaniach przyjętych w dobie pandemii w związku z wirusem SARS-CoV-2, zarówno na szczeblu ustawowym, jak i wykonawczym.

Renata Kulpa, of Counsel, Kancelaria prawna D.Dobkowski sp.k. stowarzyszona z KPMG w Polsce

Anna Białecka, prawnik, Kancelaria prawna D.Dobkowski sp.k. stowarzyszona z KPMG w Polsce

Praca zdalna | Powrót do stałego miejsca pracy | Nowe obowiązki pracodawcy | Ewidencja wykonywanych czynności