Türk müteahhitler için yeni rota: Nijerya

Türk müteahhitler için yeni rota: Nijerya

İnşaat ve altyapı sektörü, ülke ekonomisi için büyük önem taşıyor. Sadece yurt içi faaliyetleriyle değil, Türk müteahhitler yurt dışındaki projeleriyle de önemli bir gelir elde ediyor. Bugün, dünya üzerinde en büyük 250 fi rmadan 43’ü Türk müteahhitlere ait. Ekonomi Bakanlığı’nın 2014 verilerine göre; Türk müteahhitler, yurt dışında 26 milyar dolar tutarında proje gerçekleştirdi. Uluslararası arenada aktif olan müteahhitlerimizin yoğun olarak çalıştığı ilk 3 ülke sırasıyla; Türkmenistan, Rusya Federasyonu ve Cezayir. 2050 yılında dünyanın en büyük ilk 10 ekonomisi arasına girmesi beklenen Nijerya, Türk müteahhitler için önemli fırsatlar sunuyor.

1000
Türk müteahhitler için yeni rota: Nijerya

İnşaat ve altyapı sektörü, ürettiği çıktı ile ekonomik etkinliği destekleyen ve birçok alt sektörü etkileyen, ülkemizin önemli sektörlerinden biri. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2014 yılında inşaat ve altyapı sektörünün, Türkiye Gayri Safi Milli Hasıla’daki (GSMH) payı yüzde 4,4 olarak gerçekleşti. 

İnşaat ve altyapı sektörünün, ülkemiz Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’daki (GSYİH) önemine ek olarak bir ihracat kalemi olarak da önemli bir fonksiyonu bulunuyor. Dünyanın önde gelen müteahhitlik dergilerinden olan Engineering News Record’un (ENR) 2015 yılı verilerine göre; dünya üzerinde en büyük 250 firmadan 43’ü Türk müteahhitlerden oluşuyor. Yine ENR verilerine göre 521 milyar dolar tutarındaki toplam hacmin yüzde 5,6’lık kısmına tekabül eden 29 milyar dolar tutarındaki kısmı Türk müteahhitlerce gerçekleştiriliyor. 

Küresel ekonomide son görünüme ilişkin analizlerde gelişmekte olan ülkeler aleyhine bir tablo ortaya çıkıyor. Son 10 yılda küresel ekonomi için lokomotif işlevi gören gelişmekte olan piyasalar, yapısal reform eksikliği, değişen demografik unsurlar ve yavaşlayan küresel ticaret nedeniyle güç kaybetmeye başladı. Gelişmekte olan ülkelerin para birimleri, FED faiz artırımı ile ilgili beklentiler ve Çin ekonomisinden gelen olumsuz sinyallerle 2015 başından bu yana baskı altında kaldı.

Yurt dışı müteahhitlik hizmetleri, ülkemizin yetişmiş insan gücü, teknik birikimi ve teknolojiye uyumu, iş deneyimi ve disiplini, coğrafi konumu, bölge ülkeleri ile siyasi ve kültürel yakınlığı gibi avantajlarının kullanılabileceği önemli bir ihracat unsuru oldu. Ekonomi Bakanlığı verilerine göre Türk müteahhitler, 1972’den 2015 Ağustos ayı sonuna kadar 104 ülkede, 318,4 milyar dolar değerinde 8 bin 620 proje gerçekleştirdi.

Uluslararası arenada aktif olan müteahhitlerimizin yoğun olarak çalıştığı ülkeler Türkmenistan ve Rusya Federasyonu. Ekonomi Bakanlığı’nın yayınladığı “Yurt Dışı Müteahhitlik Ve Teknik Müşavirlik Hizmetleri Genel Notu”nda, 2014 yılına ilişkin belirtilen verilere göre 2014 yılında gerçekleşen 26 milyar dolar tutarındaki projelerin yüzde 24,2’si Türkmenistan’da, yüzde 14,3 ise Rusya Federasyonu’nda gerçekleştirildi. Yüzde 12,3’lük pay ile 3’üncü sırayı ise Cezayir aldı.

Yabancı pazarlara açılma esnekliği müteahhitlerimizin yurt içi faaliyetleri için önemli bir alternatif sunuyor. Son yıllarda keşfedilmiş pazarlara ek olarak nispeten bakir Afrika pazarı müteahhitlerimizin ilgisini çekmeye başladı. Türk müteahhitleri, dünyadaki enerji talebi ile birlikte yüksek miktarda petrol ve doğalgaz rezervlerine sahip Sahra Altı Afrika’nın yeniden yapılandırılmasında aktif rol almaya çalışıyor. ENR verilerine göre; 2015 yılında Türk müteahhitlerinin Afrika kıtasında gerçekleştirdiği projelerin bedeli 4,6 milyar dolar dolaylarında.

2050 yılında en büyük ilk 10 ekonomi arasında

Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) World Economic Outlook (WEO) Kasım 2015 raporuna göre; dünyanın en hızlı büyüyen ekonomileri arasında orta ve düşük gelir grubundaki ülkeler dışarıda bırakıldığında Nijerya, Çin ve Hindistan’dan sonra 3‘üncü sırada yer alıyor.  Nijerya’nın, bankacılık alanında yapılan kapsamlı reformlarının, enerji ve petrol endüstrilerine de yansıtılması halinde, 2030 yılında dünyanın en büyük ilk 15, 2050 yılına kadar ise ilk 10 ekonomisi arasına girmesi bekleniyor.

Bu çerçevede, özellikle son dönemde pazar odaklı reformlar ile ekonomisini güçlendirme çalışmaları içerisinde olan Nijerya’nın, sermaye-yoğun petrol ekonomisinden petrol dışı bir büyümeye yönelmesi, altyapı yatırımları açısından Türk şirketlerine büyük fırsat sağlıyor.

İstikrarlı, genç bir demokrasi olan ve yolsuzluğa karşı savaşan Nijerya’nın, açıklık, şeffaflık ve sorumluluk ilkeleriyle hareket eden iyi bir yönetimi bulunuyor. Afrika’nın en büyük ekonomisi olarak yaklaşık 573 milyar dolar GSYİH büyüklüğü ve ülkenin yüzde 25’ini oluşturan orta sınıfı ile yatırımcılara mali ve yatırım teşvikleri sunuyor. 

Neden Nijerya?

KPMG Gündem’in bu sayısında inşaat ve altyapı sektörü için ülke değerlendirmelerinde Sahra Altı Afrika’sından Nijerya’yı değerlendiriyoruz. KPMG ve Türkiye Müthaitler Birliği (TMB) ortaklığında, Türk müteahhitlerin ilgisini çeken yeni coğrafyalarla ilgili, KPMG ağını kullanarak katkı sağlamak üzere bir süredir toplantılar gerçekleştiriyoruz. Bu kapsamda, KPMG Nijerya’dan şirket ortağı Wole Obayomi ve kıdemli müdür Chinedu Ezomike’nin katılımı ile Aralık ayında bir toplantı gerçekleştirdik. KPMG Nijerya ekibinin katkıları ile hazırlanan bu makalemizin kendine yeni pazarlar arayan inşaat sektörüne yol gösterici olmasını umut ediyoruz. 

Orta Batı Afrika ülkesi olan Nijerya, toplam 923 bin 773 km2 yüzölçümü ve 4 bin 37 km kara sınırı ile bölgenin en geniş topraklara sahip ülkelerinden birisi. Kara sınırlarını paylaştığı komşuları batıda Benin (773 km), doğuda Kamerun (bin 690 km) ve Çad (87 km), kuzeyde de Nijer’dir (bin 487). Ülkenin 853 km uzunluğundaki sahil şeridi ise güneyinde yer alan Atlas Okyanusu’nda, Gine Körfezi'ne açılır.

Nijerya, 186 milyonluk nüfusu ile Afrika kıtasında en kalabalık ülke konumunda olup Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Politikalar Nüfus Birimi’nin raporlarına göre 2050 yılında 399 milyon nüfus ile dünyanın en kalabalık 3’üncü ülkesi olacak. Genç bir nüfusa sahip olan Nijerya’da toplam nüfusun yüzde 43’ü 15 yaş ve altında. 

Nijerya ekonomisi, büyük ölçüde tarım ve petrole bağımlılık gösteriyor. Bağımsızlığın kazanıldığı 1960 yılından 1970 yılına kadar tarım sektörü, ülkenin ihracat gelirlerinin ana kaynağını oluşturdu ve bu da GSYİH’nin yüzde 60’ından fazlasını denk geliyordu. 1970’li yıllardan itibaren petrol sektöründe yaşanan hızlı gelişim, büyümenin de en önemli kaynağı oldu. Nijerya ekonomisinde, petrol sektörü federal devlet gelirlerinin􀀀 yüzde 80’ini, ihracat gelirlerinin yaklaşık yüzde 90’ını ve GSYİH’nin yüzde 40’ını oluşturuyor. Nijerya, dünyanın 10‘uncu ve Afrika kıtasının ise 3‘üncü büyük petrol üreticisi. Bununla birlikte tarım, ekonomideki ağırlığını muhafaza ediyor. İstihdamın yüzde 50’sini karşılayan tarım sektörü, halen GSYİH’nin yüzde 33’ünü oluşturuyor.

2000 yılından beri petrol fiyatlarındaki yükselişe bağlı olarak kamu harcamalarında artış görüldü ve bu kaynak, altyapı eksikliklerine yöneltildi. Bütçede yol ve inşaat projeleri için ayrılan payda, son yıllarda artış oldu. Bitirilmemiş yolların tamamlanması ve yeni yol yapımı için önemli ölçüde kaynak ayrıldı. Nijerya Devleti, önümüzdeki 30 yıllık dönemde sadece altyapı için karayolu, demiryolu ve gayrimenkul alanlarında 900 milyar dolar yatırım planlıyor. Bu yatırımın finansmanı ise petrol gelirleri ile yapılacak. Bu açıdan bakıldığında, petrol fiyatlarının seyri ülkenin planladığı yatırımların gerçekleşme zamanı için belirleyici olacak. Aynı zamanda petrol ticaretinin etkisi ile Nijerya, ABD’nin Sahra Altı Afrika’daki en büyük ticaret ortağı konumunda. Bu ortaklığın da uzun vadede Nijerya için faydalı sonuçlar doğuracağı bekleniyor.

Nijerya, 1995’te yüzde 100 yabancı sermayeyle şirket kuruluşuna ve sermaye ile kâr payının hiçbir kısıtlama olmaksızın yurt dışına transferine izin veren bir kararname çıkardı. Bu politika ile Nijerya, ülkede yabancı sermayenin, 2005 yılında bulunduğu 36 milyar dolar seviyesinden 90 milyar dolar seviyelerine ulaşmasını sağladı. Toplam ham petrol ihracatının yüzde 46’sını ABD’ye yapan Nijerya’daki inşaat sektörünün, Türk müteahhitlere sunduğu fırsatların oldukça fazla olduğunu düşünüyoruz. Özellikle altyapı alanında ciddi açıkları bulunan Nijerya’da devletin önümüzdeki kısa vadeli dönemde altyapıya 25 milyar dolar yatırım planladığı ifade ediliyor.

Nijerya’nın sunduğu inşaat ve altyapı sektöründeki fırsatlar

Konut, Ulaştırma ve Enerji.

Ulaştırma

Hali hazırda 202 bin km’lik bir karayolu ağına sahip olan Nijerya’da, karayollarının durumu yolcu ve mal taşımacılığı için yeterli düzeyde değil. Afrika Kalkınma Bankası’nın verilerine göre Nijerya karayolu ağının 157 bin km’lik kısmı kötü durumda. 

Bu çerçevede, Ulusal Entegre Altyapı Master Planı’nda (National Integrated Infrastructure Master Plan - NIIMP) belirtilen rakamlara göre Nijerya, önümüzdeki 30 yıllık süreçte 450 milyar dolarlık yatırım planlıyor. Demiryolu ağı gelişmemiş durumda olan Nijerya, NIIMP’da belirtilen rakamlara göre bu ağın geliştirilmesi için 30 yıllık süreçte 100 milyar dolar bütçe ayırmış durumda. 

Bu süre zarfında 3 bin 760 km’lik demiryolu ağının, 8 bin 750 km’ye, istasyon sayısının 280’den 427’ye çıkartılması ve 49 bin yeni vagon ünitesinin satın alınması planlanıyor. Ayrıca büyük şehirler arasında hızlı tren yolları da program dahilinde. 

Konut

Şehir nüfusunda gerçekleşen yüzde 5,8’lik artışın yanı sıra şehirlilik oranının 2025 yılında yüzde 50’den yüzde 60’lara çıkacağı tahmin ediliyor. Bu durum, kısa vadede 17 milyon konut ihtiyacına ve 2043 yılı itibariyle de 30 milyon konut ihtiyacına işaret ediyor. Bu ihtiyacın karşılanabilmesi için hali hazırdaki konut açığına ek olarak yıllık 1 milyon konut inşa edilmesi gerekiyor. Konut açığının kapatılması için Yeni Ulusal Konut Politikası’nı (New National Housing Policy - NNHP) yayınlayan Nijerya, yıllık 1 milyonluk konut açığını kapatmak için önemli adımlar atıyor. 

Enerji

Enerji sektöründe talep, kapasitenin çok üzerine çıkmış durumda. Hâlihazırdaki 4 bin 500 MW kapasitenin 2020 sonuna kadar 40 bin MW’a çıkartılması planlanıyor. Bu kapsamda enerji santrallerinin inşası, gaz ve elektrik dağıtım altyapısı önemli fırsatlar sunuyor.

Nijerya’da planlama aşamasında olan önemli projelere ilişkin detaylar aşağıdaki gibidir;

Nijerya’da planlama aşamasında olan önemli projelere ilişkin detaylar aşağıdaki gibidir;

Nijerya’da planlama aşamasında olan önemli projelere ilişkin detaylar aşağıdaki gibidir;

© 2024 KPMG Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş., şirket üyelerinin sorumluluğu sundukları garantiyle sınırlı özel bir İngiliz şirketi olan KPMG International Limited ile ilişkili bağımsız şirketlerden oluşan KPMG küresel organizasyonuna üye bir Türk şirketidir. Tüm hakları saklıdır. 

Küresel KPMG ağının yapısı hakkında detaylı bilgi için kpmg.com/governance adresini ziyaret edebilirsiniz.

Bize ulaşın