• 1000

Sosyal paylaşım sitesi Facebook’un geliştirdiği yeni kripto para birimi ‘Libra’, finans sisteminde köklü değişikliklere yol açacak. Bilgi Sistemleri Risk Yönetimi Bölüm Başkanımız Sinem Cantürk ve Bilgi Sistemleri Risk Yönetimi ekibimizden Gülcan Aydın Libra'nın finans sisteminde yol açacağı değişiklikleri kaleme aldı. 

Dünyanın en değerli altıncı şirketi olan ve 413 milyar dolar değerlemeye sahip Facebook, farklı sektörlerdeki girişimlerine bir yenisini daha ekliyor. Finansal teknoloji alanında devrim yaratacak bir projeyle karşımıza çıkan sosyal medya uygulaması, ’Libra’ isimli bir kripto para çıkaracağını duyurdu.

 

Bankalara ve ‘fintech’lere rakip olacak yeni bir blok zinciri altyapısıyla çalışacak ve akıllı kontratları da destekleyecek olan Libra; global bir ödeme yöntemi olma fikriyle yola çıkarak; euro, dolar, Japon yeni gibi para birimleri döviz sepetine ve devlet tahvillerine endeksli olacak şekilde tasarlandı. Ayrıca ekonomik krizlerden olabildiğince az etkilenmesi için de tek bir varlığa endeksli olmayacağı vurgulanıyor.

 

Yani 1 Libra 0.5 Amerikan dolarını, 0.5 Japon yenini ve 0.5 euroyu içeren bir döviz sepetine karşılık gelecek. Bu özelliğiyle de Bitcoin, Ethereum gibi değer saklama aracı olan kripto paralardan ayrılacak. Libra’nın hangi varlığa endeksli olacağını veya para politikasını yalnızca Facebook’un yönetmeyeceğini de belirtmekte fayda var. 

Bankalara rakip olacak

Libra Facebook’tan bağımsız olarak Mastercard, Visa, Paypal, Uber, Spotify gibi 28 farklı dünya devi şirketin oluşturduğu, İsviçre merkezli, kâr amacı gütmeyen Libra Birliği (Libra Association) tarafından yönetilecek. Libra Birliği’nin içerisinde herhangi bir bankanın bulunmaması, akıllara Libra’nın mevcut finansal sisteme rakip olacağını getiriyor.

 

Facebook, Libra’yı günümüzdeki ödeme sistemlerinden, uluslararası para transferi şirketlerinden ve fintech’lerden daha az masraflı olacak ve bütün dünyada kullanılabilecek bir finansal sistem olarak tasarlıyor. Libra kullanımını arttırmak için de çeşitli ülkelerde Libra ATM’lerinin kurulacağı belirtiliyor. Dünyada 1.7 milyar insanın mevcut finansal sisteme ulaşamadığını hatırlatan Facebook yöneticileri, bankasız (unbanked) insanların 500 milyonunun bir akıllı telefona ve internete sahip olduğunu, ancak yine de mevcut finansal sisteme erişmediğini vurguluyor. Tam da bu noktada insanlara Libra ile ulaşmayı hedefleyen Facebook; daha uygun fiyatlı, ulaşılabilir ve basit bir kripto para yaratmayı amaçlıyor. Üstelik kullanımının da hepimizin bildiği mesajlaşma uygulaması WhatsApp'ten mesaj atmak kadar basit olacağının da altını çiziyorlar. Libra’nın akıllı kontratları da destekleyeceğini belirtmiştik, bu konuyu biraz daha açmak gerekirse, akıllı kontratın blok zinciri ve ‘dağıtık defter teknolojisi’nin (DLT) en önemli özelliği olduğunu söyleyebiliriz. Akıllı kontrat, adından da anlaşılabileceği üzere yazılım tabanlı bir anlaşma, herhangi bir aracıya ihtiyaç duymadan, güvenli ve şeffaf şekilde varlık değişimi yapmaya yarıyor.

 

Farz edelim ki evinizin tapusu bir akıllı kontrata tanımlanmış olsun. Eviniz için 500 bin Türk Lirası istiyorsunuz. Alıcının 500 bin Türk Lirası’nı hesabınıza göndermesi halinde, tapu herhangi bir aracı veya notere ihtiyaç kalmadan otomatik olarak alıcıya geçiyor. Libra’nın da akıllı kontrat inovasyonunu destekleyerek, aracıya ve güvene ihtiyaç duymadan, otonom şekilde değer takasını sağlayacağı konusunda şüphe yok. 

Hukuki düzenlemeler şart

Daha önce, dünya devi bir şirketin kripto para ve blok zinciri ile ilgili herhangi bir atılımda bulunmadığını ve Facebook’un Libra’sının bu konuda bir ilk olduğunu varsayarsak, bu teknolojilerde regülasyonların hızlanacağını ve ülkelerin finansal hukuklarında bu kavramların yer almaya başlayacağını öngörebiliriz. 2020 yılının ilk çeyreğinde Libra’nın hayata geçeceği düşünüldüğünde, o zamana kadar pek çok regülasyonun da çıkacağı tahmin ediliyor.

 

İşin özünde Facebook Libra ile global bir kripto para yaratmakla birlikte bankasız 1.7 milyar insanın bu finansal teknolojiyi kullanmasını hedefliyor. Peki bu girişim akıllarda iki büyük soruyu canlandırmıyor mu? Facebook Libra ile dünyanın merkez bankası olabilecek mi? Ve Facebook’un ABD başkanlık seçimlerindeki kişisel veri ihlalleri düşünüldüğünde Libra ekosisteminden elde edeceği veriler ile benzer ihmaller yaşatmayacağının garantisi var mı?