Ustawa o sygnalistach – nowe obowiązki dla firm

Projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa opublikowany 18 października 2021 r. na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji. Będzie on stanowić wdrożenie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.

Projekt przewiduje środki ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa oraz wprowadza dla szeregu pracodawców obowiązek ustalenia regulaminu zgłoszeń wewnętrznych, określający wewnętrzną procedurę zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych. Obowiązkiem wprowadzenia wspomnianej procedury są pracodawcy, którzy zatrudniają co najmniej 50 pracowników.

Ochrona dotyczy osoby fizycznej, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą, w tym do:

1. pracownika, także w przypadku, gdy stosunek pracy już ustał,
2. osoby ubiegającej się o zatrudnienie, która uzyskała informację o naruszeniu prawa w procesie rekrutacji lub negocjacji poprzedzających zawarcie umowy,
3. osoby świadczącej pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej,
4. przedsiębiorcy,
5. akcjonariusza lub wspólnika,
6. członka organu osoby prawnej,
7. osoby świadczącej pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej,
8. stażysty,
9. wolontariusza.

Zgłaszający podlega ochronie określonej w projekcie ustawy, a obejmującej zakaz działań odwetowych i inne środki ochrony. Warunkiem objęcia ochroną jest posiadanie przez zgłaszającego uzasadnionych podstaw by sądzić, że będąca przedmiotem zgłoszenia lub ujawnienia publicznego informacja o naruszeniu prawa jest prawdziwa w momencie dokonywania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego i że informacja taka stanowi informację o naruszeniu prawa.

Wejście w życie samej ustawy planowane jest po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia - jest to zatem stosunkowo krótki termin. Niemniej, w bardziej komfortowej sytuacji znajdują się przedsiębiorcy (podmioty w sektorze prywatnym). Wynika to z faktu, że realizacja obowiązku ustalenia regulaminu zgłoszeń wewnętrznych przez podmioty w sektorze prywatnym zatrudniające co najmniej 50 i mniej niż 250 pracowników następuje do dnia 17 grudnia 2023 r.

Na ten moment trudno ocenić jak szybko przebiegnie ścieżka legislacyjna Projektu. Ze względu na stosunkowo krótki okres vacatio legis, rekomendowane jest jak najszybsze podjęcie prac nad regulaminami zgłoszeń. Zaangażowanie odpowiednio wykwalifikowanych doradców powinno pozwolić przejść przez ten proces sprawnie i nie wprowadzając zbędnych zakłóceń w codziennym funkcjonowaniu organizacji.

Projekt przewiduje kilka przepisów karnych, które penalizują naruszenia przepisów ustawy. Wśród zachowań podlegających karze znajdują się:

• utrudnianie dokonania zgłoszenia;
• podejmowanie działań odwetowych wobec osoby, która dokonała zgłoszenia lub ujawnienia publicznego;
• naruszenie obowiązku zachowania poufności tożsamości osoby, która dokonała zgłoszenia;
• dokonanie zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nieprawdziwych informacji.

A także, co szczególnie istotne dla pracodawców, zgodnie z projektowanym art. 60, kto wbrew przepisom ustawy nie ustanowił wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych albo ustanowiona przez niego procedura narusza wymogi co do minimalnego zakresu procedury, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

W ramach naszego wsparcia dotyczącego przepisów projektowanej ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa proponujemy między innymi:

1. sporządzenie raportu dotyczącego obowiązków Spółki wynikających z projektowanej ustawy;
2. opracowanie regulaminu zgłoszeń wewnętrznych zgodnie z Projektem ustawy, w tym zakresie wyznaczymy również proces przyjmowania regulaminu zgłoszeń wewnętrznych, w szczególności co do konsultacji z przedstawicielami pracowników / zakładową organizacją związkową;
3. przeprowadzenie szkolenia dotyczącego stosowania ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa.