Od 2010 roku saldo handlu zagranicznego produktów rolno-spożywczych wzrosło niemal trzykrotnie, a wpływy z eksportu o prawie 80%. Największą oraz nominalnie najdynamiczniej rosnącą kategorią jest żywiec, mięso i przetwory – wartość eksportu produktów z tej kategorii przekroczyła 5 mld euro w 2016 roku (wzrost o 4,2% r/r). Branża mięsna w znacznym stopniu przyczyniła się do całkowitego wzrostu eksportu polskiej żywności – zawdzięczamy jej jedną piątą przyrostu sprzedaży zagranicznej w latach 2010-2016. Drugą największą wartościowo grupą produktów eksportowych z Polski są zboża i ich przetwory, których sprzedaż w 2016 roku była równa 3,3 mld euro.

Eksport jest ważnym elementem stabilizującym rynek krajowy – produkcja żywności rośnie szybciej niż popyt na nią, w związku z czym nadwyżki lokowane są na rynkach zagranicznych. Na eksport kierowane jest już ponad 40% wytworzonych artykułów rolno-spożywczych. Zgodnie z prognozami w 2017 roku wartość eksportu produktów rolno-spożywczych może być większa niż w roku ubiegłym – od stycznia do lipca br. odnotowano wzrost o 9,4% w stosunku do analogicznego okresu w 2016 roku – mówi Piotr Grauer, dyrektor w grupie Deal Advisory w KPMG w Polsce.
 

Zdecydowana większość wszystkich eksportowanych produktów rolno-spożywczych trafia na rynki krajów Unii Europejskiej (81,2% w 2016 roku). Kluczowymi odbiorcami produktów z Polski są Niemcy, Wielka. Brytania, Czechy, Holandia i Włochy. Spośród rynków spoza UE, największymi odbiorcami polskiej żywności są Rosja, USA, Arabia Saudyjska, Białoruś i Ukraina. Jako najbardziej perspektywiczne w najbliższej przyszłości wskazywane są rynki azjatyckie, bliskowschodnie, afrykańskie oraz Ameryki Północnej.

Najczęstszymi powodami rozpoczęcia działalności eksportowej są bezpośrednio okazane zainteresowanie produktami ze strony klientów zagranicznych oraz atrakcyjna rentowność sprzedaży na danym rynku. Nie bez znaczenia pozostają czynniki, takie jak posiadanie wolnych mocy produkcyjnych oraz odpowiedniej kadry. Ponad 40% firm jako powód rozpoczęcia działalności eksportowej podaje zbyt dużą konkurencję na rynku krajowym – mówi Jan Karasek, partner w dziale usług doradczych w KPMG w Polsce.

Najczęściej stosowaną formą sprzedaży zagranicznej jest eksport bezpośredni – prawie 8 na 10 firm samodzielnie dociera do końcowego odbiorcy, najczęściej poprzez własną, wyspecjalizowaną komórkę eksportową. Inne popularne formy to sprzedaż przez dystrybutorów lub partnerów zagranicznych, działalność na zlecenie zagranicznych importerów bądź jako podwykonawca innego eksportera.
 

Aż 18% firm objętych badaniem planuje dokonać fuzji bądź przejęć w celu dalszej ekspansji eksportowej w ciągu najbliższych trzech lat. Dla co czwartego badanego przedsiębiorstwa fuzje i przejęcia stanowią ważny element budowania eksportu. Zdecydowana większość transakcji koncentruje się głównie w rejonie Europy Środkowo – Wschodniej.

Prawie 8 na 10 przedsiębiorstw planujących fuzje lub przejęcia w najbliższej perspektywie jako bezpośredni cel tych działań wskazuje na dostęp do lokalnych zakupów surowców. Dla większości firm istotne jest ponadto przejęcie lokalnego zakładu produkcyjnego (68%) oraz wejście w posiadanie lokalnej, rozpoznawalnej marki (58%). Nie bez znaczenia okazał się także motyw związany z przejęciem kanałów dystrybucji na zagranicznym rynku, wskazany przez 53% przedsiębiorstw objętych badaniem – mówi Piotr Grauer, dyrektor w grupie Deal Advisory w KPMG w Polsce.

Jak wynika z badania firmy doradczej KPMG, ponad połowa firm jest zadowolona z odniesionego sukcesu eksportowego. Zdaniem producentów i dystrybutorów do sukcesu na rynkach zagranicznych przyczyniają się przede wszystkim wysoka jakość oferowanych produktów, a także długotrwałe relacje biznesowe oraz profesjonalna obsługa klientów. Niemal co drugi badany przedsiębiorca (47%) twierdzi, że polskie pochodzenie żywności jest czynnikiem wpływającym na jej korzyść, przeciwnego zdania jest jedynie 11% ankietowanych. Budowanie świadomości marki „Polska” i pozycjonowanie polskiej żywności ważne jest szczególnie na rynkach, na których obecnych jest jeszcze niewiele krajowych firm.

Skuteczne rozpoczęcie działalności eksportowej w nowym kraju wiąże się z wieloma, często długotrwałymi przygotowaniami, m.in. zebraniem informacji o rynku, odpowiednim dopasowaniem produktu do gustów i oczekiwań lokalnych konsumentów, zaplanowaniem sieci dystrybucji. Niezwykle istotny jest odpowiedni dobór strategii eksportowej do specyfiki konkretnych rynków. Wiele polskich firm swój sukces zawdzięcza znalezieniu na zagranicznym rynku niezagospodarowanej niszy, np. produktów ekologicznych – mówi Jan Karasek, partner w dziale usług doradczych w KPMG w Polsce
 

Respondenci badania KPMG wskazują, że spośród barier, które w swojej działalności napotykają polscy eksporterzy, najbardziej uciążliwe są ryzyko walutowe (wg 35% respondentów ma duży lub bardzo duży wpływ) i skomplikowana sytuacja polityczna w kraju odbiorcy (32%) oraz biurokracja (28%). Wśród regulacji prawnych najbardziej uciążliwe okazują się wymogi uzyskania dodatkowych certyfikatów umożliwiających sprzedaż wyrobów w wybranym kraju.

Polscy eksporterzy produktów rolno-spożywczych przeciętnie oceniają system publicznego wsparcia. Aż 43% przedstawicieli badanych firm oferowane wsparcie publiczne ocenia zdecydowanie lub raczej negatywnie, a jedynie co dziesiąty postrzega je pozytywnie.

Dla niemal 60% badanych przedsiębiorstw istotniejsze jest wsparcie oferowane w formie finansowej, podczas gdy dla pozostałych respondentów bardziej użyteczne są działania promocyjne i marketingowe. Najbardziej przydatnymi instrumentami oferowanymi przez instytucje i organizacje publiczne są według przedsiębiorców misje handlowe, targi i wystawy oraz organizacja spotkań z podmiotami zagranicznymi. Jako korzystniejsze postrzegane są wydarzenia, podczas których firmy pokazują się nie tylko jako polskie, ale także jako konkretni producenci z własnymi markami – mówi Andrzej Bernatek, partner w dziale doradztwa podatkowego, szef grupy doradczej dla rynku dóbr konsumpcyjnych w KPMG w Polsce.
 

Raport KPMG w Polsce pt. „Apetyt na wzrost. Sukcesy i wyzwania eksporterów produktów rolno-spożywczych w Polsce” przedstawia aktualną sytuację dotyczącą handlu zagranicznego towarami rolno-spożywczymi, profil eksportera i jego działalności, determinanty sukcesu oraz bariery dla polskiego eksportu. Omówione zostało także znaczenie aspektów fuzji i przejęć dla rozwoju działalności eksportowej, jak i ocena wsparcia publicznego dla analizowanej działalności przedsiębiorstw. Branżę rolno-spożywczą opisano za pomocą Klasyfikacji CN, wprowadzając 14 grup towarów rolno-spożywczych. Raport powstał na podstawie badania przeprowadzonego wśród 110 eksporterów z branży rolno-spożywczej oraz analizy danych wtórnych w okresie od lipca do sierpnia 2017 roku.

Krzysztof Krzyżanowski, e-mail: kkrzyzanowski@kpmg.pl, tel.: (22) 528 11 14 lub 508 047 582
Patrycja Kowalczyk, e-mail: patrycjakowalczyk@kpmg.pl, tel.: (22) 528 11 87 lub 664 718 676