Unijny Omnibus „wjeżdża” do Polski

Unijna Dyrektywa „Omnibus” (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r.) wprowadza wiele zmian w prawie konsumenckim, w tym w szczególności w funkcjonowaniu platform e-commerce. Krajowe przepisy wdrażające Dyrektywę powinny wejść w życie w państwach członkowskich UE już od końca maja 2022 r.

Tymczasem, prace legislacyjne nad polską ustawą w tym zakresie nadal trwają. Na początku lipca 2022 r. do Sejmu trafił projekty ustawy wdrażającej, którego główne założenia prezentujemy poniżej.

Internetowe platformy handlowe

Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie przepisów, które mają zapewnić konsumentom większą przejrzystość przy zawieraniu umów online, a tym samym nakłada nowe obowiązki na dostawców platform e-commerce. W szczególności do przepisów ustawy o prawach konsumenta wprowadzona ma zostać definicja internetowej platformy handlowej, przez którą należy rozumieć „usługą korzystającą z oprogramowania, w tym strony internetowej, części strony internetowej lub aplikacji, obsługiwanego przez przedsiębiorcę lub w jego imieniu, która umożliwia konsumentom zawieranie umów na odległość z innymi przedsiębiorcami lub konsumentami”.

Dostawca internetowej platformy handlowej będzie musiał poinformować konsumenta o tym, czy sprzedawca oferujący towary, usługi lub treści cyfrowe na platformie jest przedsiębiorcą, czy też dokonuje sprzedaży jako inny konsument. Co za tym idzie, operatorzy tego rodzaju platform handlowych będą zobligowaniu do uzyskiwania od użytkowników oświadczenia o ich statusie jako sprzedawców, co z kolei wymagać będzie wdrożenia stosownych procedur i zmian w regulaminach funkcjonowania platform.

Plasowanie

Dostawca internetowej platformy handlowej będzie również zobowiązany poinformować konsumenta, o głównych parametrach decydujących o plasowaniu ofert przedstawionych konsumentowi w wyniku wyszukiwania oraz o znaczeniu tych parametrów w porównaniu z innymi parametrami. Tym samy, gdy sprzedawca korzystał będzie z płatnej reklamy lub płacił będzie za promowanie jego oferty w wynikach wyszukiwania na internetowej platformie handlowej, dostawca tej platformy będzie miał obowiązek ujawnienia konsumentowi informacji o zasadach plasowania ofert na platformie. 

Brak informacji w tym zakresie stanowić będzie nieuczciwą praktykę rynkową, czym przedsiębiorca naraża się na ryzyko odpowiedzialności cywilnej. Ponadto, stwierdzenie przez Prezesa UOKiK stosowania nieuczciwej praktyki rynkowej, która narusza zbiorowe interesy konsumentów, może skutkować nałożeniem na przedsiębiorcę kary pieniężnej w wysokości nawet do 10% obrotu.

Opinie konsumentów

Projekt polskiej ustawy, w ślad za przepisami Dyrektywy Omnibus, zakłada także walkę z fałszywymi opiniami o towarach / usługach. Przedsiębiorca, który będzie umożliwiał dostęp do opinii konsumentów, będzie musiał wskazać sposób, w jaki kontroluje i weryfikuje wystawiane mu opinie. W szczególności oznacza to, że nie będzie mógł usuwać opinii negatywnych, nie będzie mógł ich modyfikować, a także zamieszczać samodzielnie lub zlecać napisanie nieprawdziwych opinii osobom trzecim. Sprzedawca będzie musiał zapewnić weryfikację, czy opinie pochodzą od konsumentów, którzy rzeczywiście nabyli dany produkt lub go używali. Zamieszczenie nieprawdziwych informacji lub brak weryfikacji źródła opinii będzie stanowić nieuczciwą praktykę rynkową.

Produkty o podwójnej jakości

Do katalogu nieuczciwych praktyk rynkowych, projektowane przepisy zaliczają również wprowadzanie konsumentów w błąd, poprzez wprowadzanie do obrotu tzw. produktów o podwójnej jakości. Dotyczy to sytuacji, gdy przedsiębiorca wprowadza na rynek w co najmniej jednym państwie członkowskim UE towar oznaczany jako identyczny z towarem wprowadzonym na rynki w innych państwach członkowskich UE, lecz który to towar w sposób istotny różni się składem lub właściwościami, o ile nie przemawiają za tym uzasadnione i obiektywne czynniki.

Informowania o obniżkach

Projektowane zmiany obejmą również informowanie o obniżkach cen towarów i usług, w tym reklam zawierających informację o cenach. Obniżając cenę, sprzedawca będzie zobowiązany wskazać, obok informacji o obniżonej cenie, najniższą cenę tego towaru lub usługi w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. W przypadku towarów lub usługa oferowanych krócej niż 30 dni, obok informacji o obniżonej cenie będzie należało umieścić informację o najniższej cenie tego towaru lub usługi, która obowiązywała w okresie od dnia ich wprowadzenia do sprzedaży do dnia wprowadzenia obniżki. 

Niedostosowanie się do powyższych wymogów może skutkować karą pieniężną w wysokości do 20 tysięcy złotych. Jeśli zaś przedsiębiorca dopuści się trzech lub więcej takich naruszeń w okresie dwunastu miesięcy, wówczas kara może wynieść nawet 40 tysięcy złotych.

Usługi medyczne

Oprócz przepisów wprowadzających Dyrektywę Omnibus, projekt ustawy wprowadza również inne zmiany w przepisach polskiego prawa konsumenckiego. Uwagę zwrócić w szczególności należy na zastosowanie części z przepisów ustawy o prawach konsumenta (w tym prawa odstąpienia od umowy) do umów na świadczenie usług zdrowotnych zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa (zakładu leczniczego) lub na odległość, w tym online. Dotychczas bowiem tego rodzaju umowy wyłączone były spod obowiązywania przepisów ustawy o prawach konsumenta.

Od kiedy będą obowiązywać polskie przepisy?

Mając na uwadze trwające prace legislacyjne nad projektem ustawy, nie jest jeszcze znana dokładna data, od której nowe przepisy znajdą zastosowanie. Zwrócić należy jednak uwagę, że projekt ustawy przewiduje wejście jej w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia tekstu ustawy w Dzienniku Ustaw. Nie będzie zatem zbyt dużo czasu na dostosowanie prowadzonej działalności do nowych przepisów. Przedsiębiorcy już teraz powinni rozpocząć przygotowania w tym zakresie.

Należy przy tym pamiętać, że termin na implementację Dyrektywy Omnibus już upłynął; szczególną ostrożność powinni zachować przedsiębiorcy kierujący swoją ofertę do konsumentów spoza Polski, gdyż inne państwa członkowskie UE mogły dokonać już jej wdrożenia. Ponadto, regulacje prawne przyjęte w innych krajach mogą być odmienne niż te projektowane przez polskiego ustawodawcę. W takim przypadku, działalność powinna być dostosowana do regulacji obowiązujących w tych państwach członkowskich.