Ukraina - informacje, wydarzenia i zmiany w prawie dotyczące obywateli Ukrainy

Jeżeli obywatel Ukrainy wjechał legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z Ukrainy w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia określonego w przepisach wykonawczych i deklaruje zamiar pozostania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jego pobyt na tym terytorium uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy licząc od dnia 24 lutego 2022 r. (t.j. do dnia 24 sierpnia 2023 r.). Należy jednak pamiętać, że obywatel Ukrainy traci powyższe uprawnienie, jeśli wyjedzie z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres powyżej 1 miesiąca.

Po upływie 9 miesięcy legalnego pobytu, nie później jednak niż do dnia 24 sierpnia 2023 r., obywatele Ukrainy będą mogli wystąpić o zezwolenie na pobyt czasowy na okres 3 lat. Okres ten będzie liczony od daty wydania decyzji.

Powyższe zasady nie dotyczą na tą chwilę obywateli Ukrainy, którzy zamieszkiwali w Ukrainie przed dniem 24 lutego 2022 r. i przyjechali na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej poprzez terytorium innego państwa. Pobyt takich osób jest natomiast uznawany za legalny przez okres 12 miesięcy na mocy przepisów o ochronie czasowej.

Regulacje opisane w pierwszym pytaniu mają zastosowanie także do dzieci będących obywatelami Ukrainy.

Jeżeli obywatelka Ukrainy będąca w ciąży wjechała legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia określonego w przepisach wykonawczych bezpośrednio z terytorium Ukrainy i deklaruje zamiar pozostania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jej pobyt na tym terytorium uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy licząc od dnia 24 lutego 2022 r. (t.j. do dnia 24 sierpnia 2023 r.). Regulacja ta ma zastosowanie także do pobytu w ww. okresie jej dziecka urodzonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Wyjazd obywatela Ukrainy z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do Ukrainy jest co do zasady możliwy. Należy jednak pamiętać, iż wyjazd na okres powyżej 1 miesiąca pozbawi obywatela Ukrainy uprawnienia do uznania jego pobytu za legalny na podstawie przepisów ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.

Obywatel Ukrainy nie powinien natomiast opuszczać Polski, jeżeli ubiega się o udzielenie ochrony międzynarodowej i złożył w tej sprawie wniosek. W tym przypadku, opuszczenie terytorium Polski jest równoznaczne z wycofaniem tego wniosku.

Tak. Obywatelowi Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest lub był uznawany za legalny na podstawie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa udziela się, na jego wniosek, zezwolenia na pobyt czasowy. Zezwolenia tego udziela się jednorazowo na okres 3 lat, licząc od dnia wydania decyzji. Wniosek może zostać złożony najwcześniej po upływie 9 miesięcy legalnego pobytu, nie później jednak niż do dnia 24 sierpnia 2023 r.

Ponadto na podstawie art. 105 ust. 1 oraz 202 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach co do zasady cudzoziemiec jest uprawniony do złożenia wniosku o udzielenie mu zezwolenia na pobyt czasowy albo stały, nie później niż w ostatnim dniu jego legalnego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Nadal obowiązują też rozwiązania wynikające z przepisów ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, które m.in. przedłużają termin do złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy bądź stały oraz okres legalnego pobytu cudzoziemca na podstawie wizy krajowej oraz zezwolenia na pobyt czasowy, do upływu 30 dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów (stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii), który obowiązywał jako ostatni.

Nie. W niektórych przypadkach okres legalnego pobytu w Polsce zostaje przedłużony bez konieczności składania wniosku:

1. Jeżeli ostatni dzień okresu pobytu obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy krajowej przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r., okres pobytu na podstawie tej wizy oraz okres ważności tej wizy ulegają przedłużeniu z mocy prawa do dnia 31 grudnia 2022 r.
2. Jeżeli ostatni dzień okresu ważności zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego obywatelowi Ukrainy przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r., okres ważności tego zezwolenia ulega przedłużeniu z mocy prawa do dnia 31 grudnia 2022 r.
3. Jeżeli ostatni dzień okresu ważności:
   1. kart pobytu,
   2. polskich dokumentów tożsamości obywatela Ukrainy,
   3. dokumentów "zgoda na pobyt tolerowany
   - wydanych obywatelom Ukrainy przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r., ulega on przedłużeniu z mocy prawa o okres 18 miesięcy.
4. Jeżeli ostatni dzień dopuszczalnego okresu pobytu obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
   1. na podstawie wizy Schengen wydanej przez organ polski,
   2. na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen,
   3. na podstawie dokumentu pobytowego, wydanego przez właściwy organ innego państwa obszaru Schengen, uprawniającego do podróży po terytorium innych państw tego obszaru,
   4. w ramach ruchu bezwizowego
   - przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r., a pobyt ten rozpoczął się przed tym dniem, jego pobyt na tym terytorium uznaje się za legalny przez okres 18 miesięcy.
5. Pobyt obywatela Ukrainy, któremu komendant placówki Straży Granicznej na odcinku granicy Rzeczypospolitej Polskiej z Ukrainą zezwolił na wjazd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach, uznaje się za legalny przez okres 18 miesięcy.

Tak. Posiadanie numeru PESEL umożliwi m.in.:

1. podjęcie działalności gospodarczej,
2. otrzymanie świadczeń z pomocy społecznej,
3. otrzymanie jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł na osobę,
4. otrzymanie świadczeń rodzinnych, świadczenia wychowawczego (tzw. 500+), świadczenia dobry start, rodzinnego kapitału opiekuńczego oraz dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.

Obywatelowi Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny w świetle przepisów ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa nadaje się numer PESEL na podstawie wniosku złożonego w dowolnym organie wykonawczym gminy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Obywatele Ukrainy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa są m.in. uprawnieni do:

• świadczeń z pomocy społecznej,
• jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł na osobę,
• świadczeń rodzinnych,
• świadczenia wychowawczego (tzw. 500+),
• świadczenia dobry start,
• rodzinnego kapitału opiekuńczego oraz dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna,
• opieki zdrowotnej,
• bezpłatnej pomocy psychologicznej,
• zakwaterowania i wyżywienia,
• pomocy żywnościowej w ramach Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym.
Do otrzymania świadczeń może być konieczne spełnienie dodatkowych wymogów takich np. jak uzyskanie numeru PESEL.

Obywatele Ukrainy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa w celu otrzymania takich świadczeń jak świadczenia rodzinne, świadczenie wychowawcze (tzw. 500+), świadczenie dobry start, czy skorzystania z rodzinnego kapitału opiekuńczego czy też dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna, nie muszą posiadać karty pobytu z adnotacją "dostęp do rynku pracy".

Obywatelowi Ukrainy przebywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym, który został wpisany do rejestru PESEL, mogą być przyznawane świadczenia pieniężne i niepieniężne, na zasadach i w trybie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.

Obywatele Ukrainy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny mogą ubiegać się o świadczenia z pomocy społecznej. Świadczenia te mogą mieć charakter pieniężny (np. stałe, okresowe lub doraźne zasiłki) lub niepieniężny (np. schronienie, żywność, odzież, usługi opiekuńcze, itp.).

Obywatelowi Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie na podstawie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym i który został wpisany do rejestru PESEL, przysługuje pomoc w postaci jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł na osobę, przeznaczonego na utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe. Organem właściwym w sprawach jednorazowego świadczenia pieniężnego jest wójt, burmistrz, prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce pobytu osoby uprawnionej.

W zależności od rodzaju gwarantowanej pomocy, odpowiedzialne za jej zapewnienie mogą być inne organy. W celu uzyskania kompleksowej pomocy i informacji, najlepiej zwrócić się do wojewody lub organu wykonawczego gminy właściwego ze względu na miejsce pobytu obywatela Ukrainy.

Dodatkowo, wszelkie niezbędne informacje, w tym wzory wniosków i formularze kontaktowe, udostępniane są na oficjalnych portalach internetowych organów administracji publicznej w języku polskim, ukraińskim oraz angielskim.

Przykładowe strony:

• Kancelaria Prezesa Rady Ministrów - #PomagamUkrainie
• Urząd do Spraw Cudzoziemców - Portal Gov.pl (www.gov.pl)

Obywatel Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie na podstawie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym, jest uprawniony do opieki medycznej udzielanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obejmującej świadczenia opieki zdrowotnej na zasadach i w zakresie, w jakim osobom objętym obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym przysługuje prawo do świadczeń na podstawie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, z wyłączeniem leczenia uzdrowiskowego i rehabilitacji uzdrowiskowej, a także podania produktów leczniczych wydawanych świadczeniobiorcom w ramach programów polityki zdrowotnej ministra właściwego do spraw zdrowia.

Obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie swojego legalnego pobytu (lub pobytu uznanego za legalny) jeżeli podmiot powierzający wykonywanie pracy powiadomi w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu o powierzeniu wykonywania pracy temu obywatelowi.

Obywatel Ukrainy, któremu udzielone zostanie zezwolenia na pobyt czasowy w oparciu o przepisy ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, będzie uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę.

Tak, pod warunkiem uzyskania zgody.

Od dnia 24 lutego 2022 r., przez okres 18 miesięcy, niezależnie od trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, obywatelowi Ukrainy, który uzyskał kwalifikacje lekarza lub lekarza dentysty poza terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, można udzielić zgody na wykonywanie zawodu lekarza albo zgody na wykonywanie zawodu lekarza dentysty oraz przyznać warunkowe prawo wykonywania zawodu lekarza albo warunkowe prawo wykonywania zawodu lekarza dentysty, jeżeli spełnia warunki, o których mowa w art. 7 ust. 2a pkt 3-5 i 7 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

Lekarz albo lekarz dentysta, posiadający prawo wykonywania zawodu, może wykonywać zawód wyłącznie w podmiocie leczniczym oraz jest zobowiązany do zgłoszenia ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, w jakim podmiocie leczniczym i na jaki okres został zatrudniony, w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia udzielania świadczeń zdrowotnych w tym podmiocie.

Tak, pod warunkiem uzyskania zgody.

Od dnia 24 lutego 2022 r., przez okres 18 miesięcy, niezależnie od trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, obywatelowi Ukrainy, który uzyskał kwalifikacje pielęgniarki poza terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, można udzielić zgody na wykonywanie zawodu pielęgniarki oraz przyznać warunkowe prawo wykonywania zawodu pielęgniarki, jeżeli spełnia warunki, o których mowa w art. 35a ust. 1 pkt 3-5 i 7 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej.

Pielęgniarka posiadająca prawo wykonywania zawodu, może wykonywać zawód wyłącznie w podmiocie leczniczym oraz jest zobowiązana do zgłoszenia ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, w jakim podmiocie leczniczym i na jaki okres została zatrudniona, w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia udzielania świadczeń zdrowotnych w tym podmiocie.

Tak. Obywatel Ukrainy może w okresie swojego legalnego pobytu w Polsce zarejestrować się oraz zostać uznany jako osoba bezrobotna albo poszukująca pracy.

Obywatele Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny na podstawie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa lub na podstawie ustawy o cudzoziemcach, mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Uprawnienie to przysługuje pod warunkiem uzyskania przez obywatela Ukrainy numeru PESEL.