W ramach Polskiego Ładu rząd przygotował szereg nowych rozwiązań na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z jednej strony znajdują się tam rozwiązania mające na celu obniżenie zobowiązań podatkowych (podwyższenie kwoty wolnej, zwiększenie progu podatkowego), z drugiej zaś brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej spowoduje zwiększenie obciążeń podatkowych. Aby zminimalizować skutki braku możliwości odliczenia składki zdrowotnej, na gruncie ustawy o PIT wprowadzone zostało nowe odliczenie od dochodu, zwane potocznie ulgą dla klasy średniej.
Dla kogo ulga dla klasy średniej?
Wprowadzona ulga dla klasy średniej skierowana jest przede wszystkim do szeroko pojętych pracowników, a więc do osób uzyskujących przychody ze stosunku pracy, stosunku służbowego, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy. Ulga obejmie również twórców i artystów korzystających z 50% kosztów uzyskania przychodu, pod warunkiem, że będą to pracownicy oraz przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą opodatkowaną według progresywnej skali podatkowej. Ulga nie obejmie z kolei osób osiągających przychodu z tytułu umów zlecenia i umów o dzieło oraz emerytów uzyskujących przychody z tytułu emerytury.
Obowiązujące limity i sposób liczenia
Zgodnie z zapowiedzianymi zmianami ulga przysługiwać będzie osobom, których roczny przychód brutto mieści się w przedziale między 68 412 zł a 133 692 zł. W przypadku przedsiębiorców podstawą będzie przychód brutto pomniejszony o koszty uzyskania przychodu, z wyłączeniem składek na ubezpieczenia społeczne. Osoby których przychód wynosi ponad górny limit nie będą uprawnione do stosowania ulgi, a więc finalnie ich zobowiązanie podatkowe na skutek wprowadzenia Polskiego Ładu ulegnie zwiększeniu. Z kolei osoby których roczne przychody mieszczą się poniżej dolnego limitu nie stracą w stosunku do obecnie obowiązujących uregulowań, z uwagi na fakt podwyższenia kwoty wolnej od podatku.
Roczna kwota ulgi ma być wyliczana w następujący sposób:
1) (A x 6,68% – 4566,00 zł) ÷ 0,17, dla A wynoszącego co najmniej 68 412 zł i nieprzekraczającego kwoty 102 588 zł
2) (A x (- 7,35%) + 9829 zł) ÷ 0,17, dla A wyższego od 102 588 zł i nieprzekraczającego kwoty 133 692 zł
A - oznacza uzyskane przez podatnika w roku podatkowym przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy lub pozarolniczej działalności gospodarczej, które podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych zgodnie z art. 27 ustawy o PIT.
Ponadto, ulga będzie również stosowana na bazie miesięcznej, przy obliczaniu zaliczki na podatek przez pracodawcę. Za miesiące, w których pracownik uzyska przychody w wysokości wynoszącej od 5 701 zł do 11 141 zł, które podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych, płatnik pomniejsza dochód o kwotę ulgi dla pracowników, w wysokości obliczonej według wzoru:
1) (A x 6,68% – 380,50 zł) ÷ 0,17, dla A wynoszącego co najmniej 5 701 zł i nieprzekraczającego kwoty 8 549 zł,
2) (A x (- 7,35%) + 819,08 zł) ÷ 0,17, dla A wyższego od 8 549 zł i nieprzekraczającego kwoty 11 141 zł
A - oznacza uzyskane w ciągu miesiąca przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy, które podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych zgodnie z art. 27 ustawy o PIT.
W tym miejscu warto wspomnieć, że ulga będzie stosowana dwustopniowo. Oznacza to, że aby z niej skorzystać, należy spełnić zarówno kryterium miesięczne oraz roczne. Może bowiem dojść do sytuacji, w której pracodawca naliczy pracownikowi w trakcie roku ulgę, obniżając zaliczki na podatek, a następnie pracownik w ujęciu rocznym osiągnie dochody poniżej limitu, np. na skutek rozwiązania umowy o pracę przed zakończeniem roku. Taka sytuacja wiązać się będzie z koniecznością dopłaty w zeznaniu podatkowym kwoty ulgi, którą pracodawca ujął na bazie miesięcznej. Analogicznie, pracownik któremu pracodawca na bazie miesięcznej uwzględniał ulgę, pod koniec roku otrzyma jednorazową płatność, np. bonus roczny, którego wysokość spowoduje, że w ujęciu rocznym przychód brutto przekracza górny limit stosowania ulgi. Również w tym przypadku będzie istniała konieczność dopłaty z powodu zastosowania ulgi. Mając na uwadze sposób obliczania ulgi, dla pracowników których zarobki zbliżają się do górnego bądź dolnego limitu zasadne się wydaje złożenie oświadczenia do pracodawcy o nienaliczaniu ulgi w trakcie roku. Takie oświadczenie składać należy każdorazowo w każdym roku podatkowym. Wówczas pracownik który kwalifikuje się do skorzystania z ulgi, dokona tego w rozliczeniu rocznym, bez ryzyka dopłaty podatku. Takie oświadczenie powinny złożyć również oczywiście osoby które już na początku roku wiedzą, że w trakcie roku ich przychód brutto przekroczy limit, a więc nie będą uprawnione do zastosowania ulgi.
Ulga we wspólnym rozliczeniu z małżonkiem
Warto wspomnieć również o sposobie rozliczenia ulgi w przypadku wspólnego rozliczenia małżonków. Weryfikując możliwość zastosowania ulgi w przypadku wspólnego rozliczenia należy ocenić odrębnie przychody każdego z małżonków. Jeżeli więc łączny przychód małżonków przekracza górny limit stosowania ulgi, ale odrębnie przychody każdego z nich mieszczą się w limicie stosowania ulgi, wówczas ulga przysługuje każdemu z nich. Analogicznie, w przypadku w którym przychody jednego małżonka przekraczają górny limit, a przychody drugiego mieszczą się w limicie, ten drugi małżonek w dalszym ciągu będzie miał prawo do skorzystania z ulgi.
Wyzwanie dla pracowników i pracodawców
Omawianą ulgę należy ocenić co do zasady jako pozytywną zmianę, która niwelować będzie skutki innych zmian, mających na celu zwiększenie obciążeń podatkowych. Niemniej, sposób obliczania ulgi jak również ryzyko jej nienależnego zastosowania powoduje, że jest to rozwiązanie nad wymiar skomplikowane. Spodziewać się należy, że pracodawcy od przyszłego roku staną przed dużym wyzwaniem związanym z prawidłowym rozliczeniem ulgi dla klasy średniej, skomplikuje to również i tak już nieraz trudne przygotowanie rocznego rozliczenia podatkowego dla samych pracowników. Ponadto zastanawia wyłączenie z katalogu podmiotów uprawnionych do stosowania ulgi osób osiągających przychody z tytuł umów zlecenia, umów o dzieło bądź z działalności gospodarczej opodatkowanej w sposób liniowy. Skoro odliczenie to zostało potocznie nazwane ulgą dla klasy średniej, za zasadne wydaje się przyjęcie wyłącznie kryterium dochodowego, a nie podmiotowego. Alternatywą dla omawianej ulgi mogłoby być skonstruowanie na nowo kwoty wolnej od podatku oraz progów podatkowych, czyli zmiany systemowej w miejsce proponowanego konkretnego odliczenia od dochodu.
Piotr Hanuszewski, Menedżer w Zespole Global Mobility Services w KPMG w Polsce
