Źródła informacji o transakcjach wewnątrzgrupowych oraz zmiany w KSH

Od 1 października 2020 r. wszyscy podatnicy VAT będą mieli obowiązek comiesięcznego składania nowego pliku JPK_VAT, w formie dokumentu elektronicznego składającego się z dwóch części – ewidencyjnej (zawierającej ewidencję VAT zakupów i sprzedaży) oraz deklaracyjnej. W nowym JPK podatnicy będą musieli stosować specjalne oznaczenia nie tylko w stosunku do przedmiotu sprzedaży, ale również w stosunku do rodzajów transakcji. W przypadku transakcji z podmiotami powiązanymi obowiązującym symbolem będzie: TP.

Należy zauważyć, że przekazywane informacje w formie JPK_VAT mogą ułatwić organom podatkowym weryfikację rynkowości cen stosowanych w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi np. poprzez zastosowanie metody porównywalnej ceny niekontrolowanej w wariancie porównania wewnętrznego, zestawiając ze sobą ceny sprzedaży porównywalnych towarów w relacjach z podmiotami powiązanymi i niepowiązanymi.

Za pośrednictwem formularza ORD-U osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą są obowiązane przekazać organom podatkowym dane o umowach zawartych z nierezydentami w rozumieniu przepisów prawa dewizowego, w tym również dane identyfikacyjne obowiązanego i nierezydenta.

Obowiązek złożenia formularza ORD-U leży na wspomnianych podmiotach jeżeli zostały spełnione warunki określone w Rozporządzeniu z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie informacji podatkowych oraz przekroczone określone progi tj. 300 000 EUR w przypadku umów pomiędzy podmiotami powiązanymi albo 5 000 EUR dla umów z nierezydentami posiadającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorstwo, oddział lub przedstawicielstwo w rozumieniu odrębnych przepisów.

Należy zauważyć, że próg powiązań kapitałowych wg przepisów dotyczących ORD-U wynosi 5%, a zatem jest bardziej restrykcyjny niż próg powiązań kapitałowych w wysokości 25% określony w przepisach o cenach transferowych.

Termin na złożenie ORD-U wynosi 3 miesiące od zakończenia roku obrotowego. Informację należy złożyć bez wezwania organu podatkowego.

Co istotne, od 1 stycznia 2019 r. zapis dotyczący zwolnienia z obowiązku składania informacji o umowach zawartych z nierezydentami w formie formularza ORD-U podatników, którzy za rok obrotowy 2018 składali uproszczone sprawozdanie CIT-TP / PIT-TP, został uchylony i tym samym fakt złożenia TPR za rok obrotowy 2019 nie zwalnia z obowiązku składania deklaracji podatkowej ORD-U.

Kolejnym źródłem informacji w zakresie cen transferowych jest formularz CbC-R (ang. Country-by-Country Reporting). Obowiązek składania CbC-R ciąży na jednostkach dominujących wchodzących w skład grupy podmiotów, mających siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej o skonsolidowanych przychodach w wysokości 3,25 mld PLN, jeżeli sprawozdanie finansowe sporządzane jest w polskich złotych, bądź 750 mln EUR lub równowartość tej kwoty.

Informacje przekazywane za pośrednictwem formularza CbC-R to przede wszystkim: wielkość prowadzonej działalności (wielkość aktywów, kapitału zakładowego, liczby zatrudnionych osób), wielkość zrealizowanych przychodów (w podziale na przychody osiągane od podmiotów niezależnych oraz jednostek wchodzących w skład grup podmiotów), osiąganych zysków (bądź strat), zapłaconego (i należnego) podatku, miejsc prowadzenia działalności oraz przedmiotu tej działalności.

Informacja o grupie podmiotów może być wykorzystana przez organy podatkowe w celu analizy ryzyka zaniżenia dochodu do opodatkowania w obszarze cen transferowych oraz do innych analiz ekonomicznych lub statystycznych.

Ponadto, podmioty będące członkami grup kapitałowych, których wyniki są konsolidowane w sprawozdaniu finansowym grupy objętej obowiązkiem raportowania CbC-R, a które nie są jednostką dominującą, obowiązane są do złożenia powiadomienia CbC-P wskazującego jednostkę raportującą oraz państwo, w którym zostanie przekazany stosowny raport CbC-R.

Termin na złożenie informacji o grupie podmiotów CbC-R upływa z końcem 12 miesiąca od dnia zakończenia sprawozdawczego roku obrotowego, zaś termin na złożenie powiadomienia CbC-P wynosi 3 miesiące od dnia zakończenia sprawozdawczego roku obrotowego danej grupy podmiotów. Informację należy złożyć bez wezwania organu podatkowego oraz drogą elektroniczną.
 

Samo sprawozdanie finansowe również może stanowić dla organów podatkowych źródło informacji w zakresie cen transferowych. Ustawa o rachunkowości nakłada bowiem obowiązek wykazania w sprawozdaniu finansowym transakcji z podmiotami powiązanymi. W związku z powyższym organy podatkowe mogą szukać dodatkowych informacji zarówno w rachunku zysków i strat, bilansie, rachunku przepływów pieniężnych jak również w odpowiednich notach dodatkowych informacji i objaśnień.

Kodeks spółek handlowych (KSH) powstał w 2000 roku i przez minione lata nie był unowocześniany i reformowany w wielu obszarach.

Nowelizację KSH zaplanowano na czwarty kwartał 2020 r. Wśród zmian mają się znaleźć m.in. nowe przepisy dotyczące wprowadzenia tzw. prawa holdingowego (prawa grup spółek, prawa koncernowego). Uczestnictwo w grupie spółek przez spółkę dominującą i zależną ma być ujawniane w Krajowym Rejestrze Sądowym, poprzez wpisanie wzmianki do rejestru. Proponowane zmiany mają zapewnić spółce dominującej możliwość wydawania pozostałym spółkom z grupy wiążących poleceń w celu realizacji wspólnej strategii, przy czym spółka zależna, przy spełnieniu odpowiednich warunków, może odmówić wykonania wiążącego polecenia np. gdy wykonanie polecenia doprowadzi do niewypłacalności tej spółki albo do zagrożenia niewypłacalnością lub istnieje uzasadniona obawa, że jest ono sprzeczne z interesem tej spółki i wyrządzi jej szkodę, która nie będzie naprawiona przez spółkę dominującą lub inną spółkę zależną należącą do danej grupy w okresie najbliższych dwóch lat.

Dodatkowo nowelizacja KSH nakłada na spółkę zależną należącą do grupy spółek obowiązek sporządzania sprawozdania o powiązaniach tej spółki ze spółką dominującą za okres ostatniego roku obrotowego oraz wskazania wiążących poleceń wydawanych tej spółce przez spółkę dominującą - sprawozdanie to ma stanowić część sprawozdania zarządu.

Ponadto, prawo holdingowe ma regulować relacje prywatno-prawne pomiędzy spółką dominującą i jej spółkami zależnymi, w sposób uwzględniający interes wierzycieli, członków organów oraz drobnych wspólników (akcjonariuszy) zwłaszcza spółki zależnej. Nowelizacja KSH wprowadza również do polskiego ustawodawstwa zasadę biznesowej oceny sytuacji (ang. Business Judgement Rule) polegającej na wyłączeniu odpowiedzialności osób zarządzających za szkodliwe następstwa ich decyzji, pod warunkiem spełnienia określonych standardów postępowania w zakresie staranności i lojalności względem spółki przy podejmowaniu konkretnej decyzji biznesowej oraz określa podstawowe obowiązki członków organów.

***

W obliczu tylu informacji i danych przekazywanych w różny sposób do organów podatkowych, podatnicy powinni nie tylko zwrócić uwagę na spójność przekazywanych danych, ale także przeprowadzić audyt cen transferowych w celu identyfikacji kwestii, które mogłyby wzbudzić zainteresowanie organów podatkowych i potencjalnie spowodować wytypowanie danego podatnika do kontroli. Dochowanie należytej staranności w wypełnieniu wszelkich obowiązków związanych z raportowaniem może okazać się korzystne z punktu widzenia zmienionych regulacji KSH.

Paulina Szemiel, menedżer w zespole ds. cen transferowych w KPMG w Polsce
Monika Bonikowska, konsultant w zespole ds. cen transferowych w KPMG w Polsce, biuro w Łodzi