Projekt określa zasady jak i przebieg postępowania w sprawie odpowiedzialności podmiotów zbiorowych:

• w związku z czynem zabroniony przez ustawę pod groźbą kary jako przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, oraz 
• w związku z osiągnięciem korzyści majątkowej z czynu zabronionego przez ustawę pod groźbą kary jako przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. 

Nowością jest wprowadzenie regulacji umożliwiających pociągnięcie do odpowiedzialności podmiotów zbiorowych w przypadku dokonania połączenia, podziału lub przekształcenia. Dotychczas obowiązujące regulacje nie zawierały w tym zakresie wyraźnych uregulowań.
 

W projekcie proponuje się likwidację, przewidzianego w dotychczas obowiązujących regulacjach, warunku odpowiedzialności podmiotu zbiorowego w postaci uprzedniego prawomocnego skazania osoby fizycznej.

Zgodnie z projektem sąd orzekając o odpowiedzialności podmiotu zbiorowego będzie zobowiązany do stwierdzenia, czy dana osoba swoim zachowaniem wyczerpała znamiona przestępstwa lub przestępstwa skarbowego.
 

Zgodnie z projektem podmiot zbiorowy będzie odpowiadał za czyn zabroniony popełniony w związku z prowadzoną przez ten podmiot działalnością, poprzez działanie lub zaniechanie organu tego podmiotu lub członka tego organu.

W projekcie przewidziano również kategorie osób, za których czyny odpowiedzialność może ponieść podmiot zbiorowy w sytuacji gdy osiągnął on z czynu zabronionego, choćby pośrednio korzyść majątkową. Są to osoby działające m.in. na podstawie pełnomocnictwa lub prokury oraz osoby będące pracownikami podmiotu zbiorowego.
 

Projekt przewiduje odpowiedzialność podmiotu zbiorowego jeżeli do popełnienia czynu doszło w wyniku:

• umyślnego działania lub zaniechania organu, członka tego organu lub osoby działającej w imieniu lub w interesie tego podmiotu;
• niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach przez organ, członka organu lub wskazaną powyżej osobę.

Dodatkowo w przypadkach wskazanych w projekcie przesłanką odpowiedzialności podmiotu zbiorowego będzie tzw. wina w wyborze albo nadzorze oraz wina organizacyjna. 

Podmiot zbiorowy będzie mógł uwolnić się od odpowiedzialności, w związku z winą w organizacji, jeśli wszystkie obowiązane organy i osoby uprawnione do działania w imieniu lub w interesie tego podmiotu zachowały należytą staranność wymaganą w danych okolicznościach, w organizacji działalności tego podmiotu oraz w nadzorze nad tą działalnością.

Ciężar dowodu w przedmiocie dochowania należytej staranności spoczywać będzie na podmiocie zbiorowym.
 

Projekt zawiera poszerzony w stosunku do aktualnie obowiązującej ustawy katalog kar i środków karnych.

Wobec podmiotu zbiorowego będzie można orzec karę pieniężną w wysokości od 30 000 do 30 000 000 zł. Tym samym podniesiono wysokość kary pieniężnej oraz zrezygnowano z ograniczenia wymiaru kar pieniężnych poprzez powiązanie ich z wysokością przychodu osiąganego w roku obrotowym przez podmiot zbiorowy.

Nową oraz najbardziej surową karą przewidzianą w projekcie jest kara rozwiązania albo likwidacji podmiotu zbiorowego. Wymierzając tę karę sąd orzeknie równocześnie o przeniesieniu własności składników lub praw majątkowych podmiotu zbiorowego na Skarb Państwa, chyba że podlegają one zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu uprawnionemu podmiotowi.

Projekt przewiduje również szeroki katalog środków jakie będzie można orzec wobec podmiotu zbiorowego takich jak m.in.: zakaz promocji lub reklamy, zakaz prowadzenia działalności określonego rodzaju, zakaz korzystania z dotacji, subwencji lub innych form wsparcia finansowego środkami publicznymi, zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne, nawiązkę oraz stałe albo czasowe zamknięcie oddziału podmiotu zbiorowego.
 

Projekt przewiduje możliwość ustanowienia zabezpieczenia majątkowego na mieniu podmiotu zbiorowego oraz zastosowanie wobec podmiotu zbiorowego zarządu przymusowego.

W celu zapewnienia prawidłowego przebiegu postępowania w przedmiocie odpowiedzialności podmiotu zbiorowego w projektowanej ustawie zaproponowano możliwość zastosowania wobec podmiotu zbiorowego środków zapobiegawczych takich jak m.in.: zakaz promocji i reklamy, zakaz zawierania umów określonego rodzaju, zakaz prowadzenia określonej działalności, zakaz obciążania na czas postępowania bez zgody sądu swojego majątku lub zbywania bez takiej zgody określonych przez sąd składników majątkowych, zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne na czas trwania tego postępowania oraz zakaz łączenia się, podziału lub przekształcenia się podmiotu zbiorowego.

W projekcie przewidziano możliwość skorzystania przez podmiot zbiorowy z dobrowolnego poddania się odpowiedzialności.

Korzyścią dla podmiotu zbiorowego w przypadku skorzystania z tej instytucji jest to, iż wyrok skazujący wydany w tym trybie nie będzie podlegać wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego.
 

Jeżeli mają Państwo pytania w zakresie omawianego zagadnienia lub chcieliby Państwo przeanalizować stosowane przez Państwa mechanizmy zapewniające należytą staranność w organizacji Państwa działalności oraz nadzorze nad tą działalnością uprzejmie prosimy o kontakt.