Nowa zachęta, znana na świecie jako tzw. patent box, mogłaby zacząć obowiązywać już nawet w 2018 r. Będzie to wyczekiwane uzupełnienie polskiego systemu wspierania innowacyjności przedsiębiorstw.
Aktualnie dostępna jest ulga na B+R, w ramach której przedsiębiorcy mogą uzyskać wsparcie jedynie na etapie opracowania nowych rozwiązań. Głównym celem ulgi jest minimalizacja efektów ryzyka związanego z niepewnością, która często powstrzymuje przedsiębiorców przed działalnością badawczo-rozwojową. Często jednak firmy napotykają bariery w zakresie wdrożenia już opracowanych innowacyjnych rozwiązań i rozpoczęcia sprzedaży. Nowy instrument „Innovation box”, planowany do wprowadzenia przez rząd, będzie więc idealnym uzupełnieniem ulgi podatkowej na działalność badawczo-rozwojową, premiując również komercjalizację wypracowanych procesów, produktów i usług.
 

Zaproponowana nazwa dla polskiego instrumentu to „Innovation Box”. Zachęta tego typu polega na opodatkowaniu na preferencyjnych warunkach dochodów, które zostały uzyskane dzięki działalności badawczo-rozwojowej lub w oparciu o rozwiązania objęte ochroną własności intelektualnej. Dochody notowane w wyniku opatentowanej lub nowo wypracowanej technologii są opodatkowane niższą stawką. Dzięki temu bezpośrednio zmniejsza się obciążenie podatkowe, co zwiększa oszczędności podatnika. Podobne rozwiązania funkcjonują już od lat w wielu krajach świata, m.in. w takich jak: Wielka Brytania, Irlandia, Holandia, Belgia, Chiny, Francja, Węgry, Hiszpania, czy Szwajcaria. Warunki na jakich planowane jest wprowadzenie „Innovation box” w Polsce Aktualne plany zakładają wprowadzenie preferencyjnej stawki zarówno dla wyników rozwiązań zgłoszonych do ochrony patentowej, jak i tych, które stanowią jedynie tajemnicę przedsiębiorstwa. Preferencyjna stawka CIT ma wynosić 4%. Jeśli nowa zachęta podatkowa rzeczywiście zostałaby wprowadzona na deklarowanych przez Ministerstwo warunkach, stanowiłaby jeden z najatrakcyjniejszych dla przedsiębiorców instrument tego typu na świecie. W porównaniu do innych krajów, proponowana przez polski Rząd stawka preferencyjna jest jedną z najniższych. Zgodnie z planami, ulga nie będzie też ograniczona do rozwiązań objętych ochroną własności intelektualnej. W pewnych państwach istotnie ogranicza to zakres w jakim może być stosowana, ponieważ wiele rozwiązań wynikających z działalności B+R nie jest przez przedsiębiorców patentowanych. Należy także zauważyć, że sformalizowana ochrona własności intelektualnej, taka jak przykładowo patenty czy wzory przemysłowe, nie jest powszechnie stosowana w niektórych branżach, co wynika ze specyfiki rozwoju produktów, specyficznych regulacji a także formy ostatecznego produktu. Zaproponowany przez Ministerstwo projekt zakłada więc dużą otwartość i dostępność dla wszystkich branż, bez sztucznego, pośredniego zawężania zachęty do konkretnych sektorów. Choć ostateczne warunki na jakich funkcjonować będzie „Innovation box” nie są potwierdzone, zakładając planowaną stawkę preferencyjną w wysokości 4%, przykładowe zastosowanie zachęty może mieć następującą postać. Całkowite koszty związane z opracowaniem i wdrożeniem nowego rozwiązania wynosiły 10 mln PLN, z czego 5 mln PLN to koszty związane z B+R – preferencyjna stawka dotyczyć więc będzie 50% dochodów. Firma uzyskuje z tytułu sprzedaży nowego rozwiązania 3 mln PLN dochodów rocznie (zysk przed opodatkowaniem), a więc preferencyjna stawka dotyczyć będzie 1,5 PLN dochodów rocznie. Oszczędność przedsiębiorstwa, które standardowo stosuje stawkę podatku CIT w wysokości 19%, wyniesie 675 000 PLN na przestrzeni 3 lat. Możliwe jest, że „Innovation box” będzie ściśle powiązane z ulgą podatkową na B+R. Aby czerpać korzyści z planowanej zachęty w zakresie rozwiązań będących wynikiem prac badawczo-rozwojowych, niezbędne może się okazać również zidentyfikowanie tych kosztów na potrzeby funkcjonującej już ulgi podatkowej na B+R. Oznacza to, iż już teraz przedsiębiorcy powinni odpowiednio alokować koszty B+R pod kątem ulgi podatkowej, aby po wprowadzeniu nowych przepisów dotyczących „Innovation box” być przygotowanym do skorzystania z tego instrumentu. Warto zaznaczyć, że obecnie stosowana ustawowa definicja działalności B+R jest szeroka i nie ogranicza się wyłącznie do wyspecjalizowanych przedsiębiorstw. Spółki rozwijające swoje produkty czy procesy produkcyjne powinny jednak przeanalizować czy prowadzona przez nie działalność spełnia wszystkie przesłanki B+R. Obowiązki po stronie przedsiębiorców. Podobnie jak w przypadku ulgi podatkowej na B+R, w celu skorzystania z zachęty, prawidłowego jej rozliczenia i dokumentowania poniesionych kosztów, przedsiębiorcy z dużym prawdopodobieństwem będą musieli wprowadzić odpowiednie zasady ewidencji księgowej i podatkowej, wyodrębnionej na potrzeby skorzystania ze zwolnienia. Najprawdopodobniej, preferencyjna stawka CIT będzie mogła być zastosowana do części przychodów, z uwzględnieniem odpowiedniej proporcji, w jakiej koszty opracowania rozwiązania faktycznie stanowiły działalność B+R. Jak pokazują doświadczenia w zakresie ulgi podatkowej na B+R, odpowiednia alokacja kosztów często stanowi duże wyzwanie dla firm, zarówno z uwagi na niedostosowany system ewidencji jak i brak odpowiedniej wiedzy dotyczącej istoty działalności badawczo-rozwojowej. O potrzebie starannego dokumentowania działalności w zakresie B+R świadczą również dość często spotykane, nieprzychylne dla przedsiębiorców interpretacje organów podatkowych. Doświadczenie w tym zakresie pokazuje, że dokumentacja powinna pozwalać na jasną weryfikacje, czy alokowane koszty faktycznie dotyczyły działalności B+R. Poprawna identyfikacja tych wydatków często stanowi jednak problem dla przedsiębiorców, gdyż nie każdy koszt powiązany z zakresem wykonywanych przez pracowników prac B+R może być kwalifikowany. Należy również pamiętać, że pełna ewidencja prac stanowi najlepsze źródło dla przedsiębiorców do obrony ich interpretacji przepisów, co może być szczególnie istotne w przypadku niekorzystnych dla podatnika interpretacji organów podatkowych.
 

Maciej Chlewicki, supervisor w zespole ulg i dotacji w KPMG w Polsce
Adrian Salabura, konsultant w zespole ulg i dotacji w KPMG w Polsce