Audyt – czas na zmiany

Audyt – czas na zmiany

Jak wskazują wydarzenia ostatniej dekady, nadszedł czas na zmiany, na rewolucję w sposobie myślenia audytorów i sposobie przeprowadzania badania sprawozdania finansowego.

1000
Stacy Ligas, Senior Partner, CEO

Senior Partner, CEO

KPMG w Polsce

Adres e-mail

Od wielu lat audyt historycznych sprawozdań finansowych przez niezależnego biegłego rewidenta w swojej obecnej formie stanowi bardzo ważny element komunikacji pomiędzy badanymi jednostkami i ich inwestorami, jak również pozostałymi interesariuszami.

Najwyższa wartość badania dla rynków kapitałowych, poza spełnianiem wymogów regulacyjnych i prawnych, wynika zawsze z jakości samego procesu badania, niezależnego sprawdzania, sondowania i sceptycznego podejścia, które niezależni audytorzy powinni wykazywać, jak również z wiarygodności jego wyników.

Historycznie, mocną stroną profesji audytorskiej był jej konserwatyzm. Audytorzy wymagali od kierownictwa jednostek ostrożnego podejścia. Jednakże dzisiaj audytorów postrzega się jako zawód, który nie nadąża za szybkimi zmianami zachodzącymi w otoczeniu ekonomicznym, technologicznym i kulturowym. W ostatnich latach na rynkach finansowych dokonało się wiele zmian, zmienił się biznes i zmieniły się oczekiwania akcjonariuszy, a jednak, pomimo ciągłej poprawy jakości badania, audyt w swojej podstawowej formie nie zmienił się od 100 lat. W wielu wypadkach sprawozdania finansowe jednostek nie tłumaczą w wystarczający sposób zmian ich kondycji finansowej, bo następuje zmiana sposobu kreowania wartości przez spółki, a także zmiana sposobu ich oceny przez inwestorów.

Mimo, że to nie jakość audytu przyczyniła się do kryzysu ekonomicznego ostatnich lat, stało się jasne, że otoczenie oczekuje od branży audytorskiej lepszego komunikowania rezultatów badań, zarówno na poziomie indywidualnym, jak i w skali całego systemu. Reakcją na zmiany tych oczekiwań ze strony rynków finansowych jest silniejszy nadzór ze strony regulatorów i wprowadzenie nowych standardów wykonywania rewizji finansowej, do których należy także zaliczyć przyjęty w maju bieżącego roku pakiet nowych regulacji Unii Europejskiej w zakresie reformy rynku audytorskiego.

Jak wskazują wydarzenia ostatniej dekady, nadszedł czas na zmiany, na rewolucję w sposobie myślenia audytorów i sposobie przeprowadzania badania sprawozdania finansowego.

Jaka jest więc dzisiaj wartość audytu?

W sensie ogólnym audyt powoduje obniżenie kosztu kapitału dla firm. Koszt ten jest wyższy w podmiotach, których sprawozdania finansowe nie podlegają badaniu. Dodatkowym wymiarem, trudnym jednak do oszacowania, jest aspekt interesu publicznego. Można domniemywać, że jeśli audyt nie byłby użyteczny w tych dwóch obszarach, zostałby on już dawno temu zarzucony jako funkcja w systemie gospodarczym. Co by się jednak stało gdyby nie było badania sprawozdań finansowych? Gdyby nie było niezależnego podmiotu potwierdzającego kondycję finansową jednostki (w wymiarze historycznym) przedstawioną w jej sprawozdaniu finansowym, ogólny poziom bezpieczeństwa obrotu gospodarczego byłby znacznie niższy. Audyt pełni zatem ważną funkcję w budowaniu poczucia bezpieczeństwa i w tym zasadza się jego ogromna komercyjna wartość.

Opinia bez zastrzeżeń oznacza, że jednostka posiada co najmniej zadowalające standardy ładu korporacyjnego, kontroli zarządczej i kontroli wewnętrznej. Jeśli sprawozdanie finansowe jednostki nie jest badane lub nie otrzyma opinii bez zastrzeżeń, wpływa to niewątpliwie na jej ocenę ze strony interesariuszy. Z tego punktu widzenia, jednostka z „czystą” opinią z badania sprawozdania powinna być oceniona znacznie wyżej, niż ta, która takiej opinii niezależnego biegłego rewidenta nie posiada.

Wartość dodana badania sprawozdania finansowego to również wszelkie oceny i spostrzeżenia, które audytor przekazuje spółce podczas badania a dotyczące aspektów finansowych, regulacyjnych, operacyjnych i technologicznych. Audytor przekazuje spółce także wiele cennych rekomendacji, które ukierunkowane są na poprawę funkcjonowania różnych funkcji i procesów w organizacji.

Najczęściej inwestorzy podejmują decyzje, bazując na takich danych analitycznych, jak np. skorygowany wynik niewynikający ze standardów rachunkowości (non-GAAP earnings) i inne niefinansowe miary (non-financial metrics).

Znaczenie sprawozdań finansowych

Jakość badania to jedno, a znaczenie samej badanej informacji finansowej to drugie, ponieważ co do zasady badanie nie może być bardziej istotne od samej informacji, która temu badaniu podlega. Trzeba więc przyznać, że największą słabością audytu w jego obecnej formie jest to, że dotyczy on historycznych danych finansowych spółki, podczas gdy dzisiaj inwestorzy w większym stopniu interesują się czynnikami kształtującymi cenę wzrostu akcji i wartość organizacji, niż raportami rocznymi. I właśnie ten aspekt badania wpływa na coraz większe obniżanie jego znaczenia dla rynków finansowych.

Nie należy tu pominąć faktu, że z całą pewnością sama jakość badania nieustannie się poprawia. Do pewnego stopnia dzieje się tak w wyniku zintensyfikowanych działań ze strony regulatorów, ale również z przekonania i działań samej branży, dla której jakość jest kluczowym czynnikiem zapewnienia sprawności działania. Dalszej uwagi wymaga jeszcze kwestia znaczenia badanej informacji finansowej. Interesariusze w coraz większym stopniu opierają swoje decyzje na informacjach pochodzących spoza sprawozdania finansowego. Przykładowo kwartalne konferencje omawiające wyniki finansowe banków skierowane do inwestorów i analityków mogą bardziej klarownie wyjaśniać sposób, w jaki instytucje te się rozwijają niż przedstawianie sprawozdania finansowego podsumowującego miniony rok finansowy.

Wspomniane wcześniej regulacje Unii Europejskiej przyjęte w celu poprawy jakości badań statutowych, koncentrują się jedynie na zapewnianiu niezależności biegłego rewidenta. Tymczasem, bez odpowiedzi pozostało pytanie, jaki zakres informacji finansowej powinien podlegać ocenie przez tego niezależnego biegłego rewidenta.

Ograniczenia wynikające z binarnego charakteru opinii z badania (pass-or-fail)

Kolejne wątpliwości wynikają z faktu wydawania zero-jedynkowych opinii z badania sprawozdań finansowych. Rada Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej i Usług Atestacyjnych (IAASB), (dalej: „Rada”), wydała w lipcu 2013 r. projekt standardu dotyczący raportu biegłego rewidenta, który stanowi jej propozycję odejścia od binarnego charakteru wydawanej opinii na rzecz przedstawienia w formie opisowej najważniejszych elementów badania. Nie ma wątpliwości, że audytorzy mogą dostarczyć więcej informacji użytkownikom sprawozdań finansowych. W przypadku bardziej skomplikowanych obszarów wymagających oceny jak na przykład utrata wartości aktywów pełniejsza informacja o przyjętych założeniach przyczyniłaby się do lepszego zrozumienia przez użytkownika kluczowych osądów przyjętych podczas badania. Taki proces wymiany informacji ma miejsce podczas omawiania rezultatów badania w trakcie posiedzeń Komitetu Audytu Rady Nadzorczej. Jednakże, o ile proces ten sprawdza się w trybie spotkania i wzajemnej wymiany informacji, o tyle podejście jednokierunkowej wymiany informacji zastosowane w raporcie biegłego rewidenta wymagałoby bardzo trudnego w praktyce, precyzyjnego zdefiniowania potrzeb informacyjnych i znaczenia konkretnych obszarów z punktu widzenia inwestorów, i upewnienia się, że nie będzie ono obarczone dużym ryzykiem błędów interpretacyjnych po stronie czytającego.

Najczęściej inwestorzy podejmują decyzje, bazując na takich danych analitycznych jak na przykład skorygowany wynik niewynikający ze standardów rachunkowości (non-GAAP earnings) i inne niefinansowe miary (non-financial metrics). W podejmowaniu decyzji biorą także pod uwagę elementy strategii, plany sprzedażowe i plany rozwoju produktów udostępnianych przez bank. Dane te mogą opierać się na historycznych sprawozdaniach finansowych, ale same w sobie nie są podlegają standardom rachunkowości takim jak na przykład MSSF i nie muszą pochodzić bezpośrednio ze sprawozdań finansowych czy systemów sprawozdawczych firmy. To właśnie te niewynikające ze standardów rachunkowości miary (non-GAAP), zarówno finansowe jaki i niefinansowe, są czynnikami kształtującymi kapitalizację rynkową spółek giełdowych, nie podlegają one zazwyczaj niezależnej weryfikacji. Należy jednak oczekiwać, iż w przyszłości rynki i inwestorzy będą się domagać uwierzytelnienia tej informacji w jakiejś formie.

Przyszłość audytu

W celu zwiększenia znaczenia badania sprawozdania finansowego, audytorzy będą w przyszłości koncentrować swoją pracę na tych elementach sprawozdawczości finansowej, które najbardziej wpływają na wartość w biznesie. Wymaga to bardziej zintegrowanego myślenia na temat oczekiwań stawianych raportom finansowym w ich całościowym wymiarze. Audytorzy będą też musieli lepiej rozumieć czynniki kształtujące wartość biznesową swojego klienta, aby potwierdzić ich jakość, gdyż taka jest potrzeba rynku.

To prowadzi do ostatniego punktu: innowacyjność. Do niedawna nie występowały okoliczności, które zachęcałyby branżę audytorską do dokonywania zmian. Audytorzy KPMG kładą nacisk na wprowadzanie nowych standardów, prowadzących do innowacji w zakresie przebiegu i rezultatów badania, gdyż wiemy, że jest ona absolutnie kluczowa dla zachowania istotności tej funkcji. Niezależnie od czynników prawnych i odpowiedzialności, branża audytorska musi podążać w kierunku tworzenia nowych modeli raportowania i świadczenia usług poświadczających, które odpowiadają potrzebom rozwijającego się otoczenia biznesowego.

Milowym krokiem w innowacji procesu audytu byłoby wykorzystanie możliwości, które dają tzw. big data i systemy analizowania danych (data analytics), które pozwoliłyby dostarczać naszym klientom bardziej dogłębnych wniosków na temat tego jak funkcjonuje ich organizacja.

Podsumowując, zakres informacji, która podlega badaniu przez firmę audytorską powinien zostać poszerzony po to, aby zaspokoić potrzeby inwestorów i innych interesariuszy. Sposób, w jaki to zrobić, to jednak temat na odrębną debatę.

Na stronie kpmg.com/valueofaudit można poznać opinie innych partnerów KPMG i włączyć się do dyskusji na temat wartości badania sprawozdania finansowego.

Źródło: KPMG FORUM nr 3//2014

© 2024 KPMG Sp. z o.o., polska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i członek globalnej organizacji KPMG składającej się z niezależnych spółek członkowskich stowarzyszonych z KPMG International Limited, prywatną spółką angielską z odpowiedzialnością ograniczoną do wysokości gwarancji. Wszelkie prawa zastrzeżone.


Więcej informacji na temat struktury globalnej organizacji KPMG można znaleźć na stronie o strukturze zarządczej.

Bądź z nami w kontakcie