Autorzy: Przemysław Oczyp, Marta Mikiewicz

Czy można zbudować przewagę konkurencyjną przyjmując postawę bierną klimatycznie? To nie jest już czas na zastawianie się nad odpowiedzią na to pytanie. Wahanie się bądź ignorancja w tej kwestii to obecnie potencjalna utrata znaczącej części rynku – takie podejście w biznesie zaczyna być wręcz passé i działać na niekorzyść firmy.

Zgodnie z raportem Climate Strategies Poland „Lepiej późno niż później Redukcja śladu węglowego a konkurencyjność klimatyczna polskich firm”, światowy biznes, bezpośrednio lub pośrednio odpowiada za ponad 70% globalnych emisji. Jego rola w ich ograniczaniu jest zatem kluczowa. Niezbędnym elementem do jej spełnienia jest rzeczywiste i ambitne zaangażowanie przedsięborstw w obniżanie poziomu ich emisyjności. Nie da się bowiem osiągnąć istotnych rezultatów w zakresie zapobiegania zmianom klimatu bez szerokiego zaangażowania biznesu, który ma wpływ na każdy rodzaj emisji. Przemodelowania pod względem odpowiedzialności za środowisko potrzebują zatem zarówno modele biznesowe, jak i długoterminowe strategie.

Kryteria klimatyczne istotnym czynnikiem wpływającym na pozycję firmy na rynku

Dotychczasowy model biznesowy wielu firm zakładał konkurowanie przede wszystkim jakością produktu oraz kosztem jego wytworzenia. W ostatnich latach nastąpiła zauważalna zmiana w tym zakresie spowodowana pojawieniem się mierzalnego kryterium wartości, jakim jest ślad węglowy. Obok ceny i jakości stał się on nowym wymiarem konkurencyjności firm i produktów, determinującym ich pozycję, a niekiedy także i przetrwanie na rynku.

Wymagania klimatyczne

Wiele organizacji zaczęło wymagać od swoich klientów, partnerów biznesowych oraz dostawców ujawniania ich wpływu na środowisko. Także instytucje finansowe wdrażają do swojej polityki kredytowej i strategii zarządzania ryzykiem kryteria klimatyczne. Są to czynniki, takie jak:

  • raportowanie w zakresie zrównoważonego rozwoju,
  • wdrażanie startegii klimatycznych,
  • efektywność energetyczna,
  • innowacyjność klimatyczna,
  • stawianie ambitnych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych,
  • podejmowanie konkretnych działań w kierunku obniżania śladu węglowego organizacji, procesów i produktów.

Korzyści z realizacji odpowiedzialnej strategii klimatycznej

Środowiskowa odpowiedzialność biznesu to szansa do rozwoju firmy i konkretne korzyści biznesowe. Jednak, aby móc je uzyskać, przedsiębiorstwa muszą wdrożyć strategie klimatyczne, opierające się na mierzalnych celach oraz wprowadzać daleko idące zmiany w swoich modelach biznesowych, procesach produkcyjnych i łańcuchach dostaw. Zaczyna to nabierać szczególnego znaczenia wobec mającego obecnie miejsce kryzysu na rynku surowców, zwłaszcza energetycznych. Firmy, które w poprzednich latach zainwestowały w odnawialne żródła energii, zwiększenie swojej efektywności energetycznej, mogły nie tylko osiągnąć oszczędności finansowe, ale również zachować mocną pozycję konkurencyjną. 

Na rynku wygrają te firmy, które pierwsze wpiszą nowe, klimatyczne zasady gry oraz odpowiedzialność za środowisko w sposób budowania i prowadzenia swojego biznesu. Z kolei te przedsiębiorstwa, które wykażą się brakiem gotowości do konkurowania w kluczowych obszarach związanych przeciwdziałaniem zmianom klimatu, narażone zostaną na konkretne ryzyka biznesowe, w tym zmniejszenie przychodów i zysków, utratę zaufania odbiorców oraz ograniczony dostęp do zrównoważonego finansowania. 

Zarządzanie śladem węglowym – od czego zacząć?

Do rozpoczęcia prac nad budową efektywnej biznesowo i klimatycznie strategii niezbędnym jest posiadanie danych dotyczących punktu wyjścia, czyli śladu węglowego. Zanim bowiem podejmie się w firmie konkretne działania oraz oszacuje, jakie nakłady należy przewidzieć na inwestycje ograniczające emisję gazów cieplarnianych trzeba je najpierw dobrze zrozumieć i policzyć. 

Bez rzetelnej i kompleksowej wiedzy na temat ich wielkości oraz źródła, po pierwsze nie można nimi skutecznie i efektywnie zarządzić, a po drugie deklaracje o ich redukcji są mało wiarygodne. Liczenie śladu węglowego w zakresie 1 i 2 może nie być tak skomplikowane, jak proces ich obliczenia dla zakresu trzeciego, w którym znajdują się także pośrednie emisje, wynikające z działalności przedsiębiorstwa. To najbardziej kompleksowe ujęcie, obejmujące cały łańcuch wartości, kluczowy dla pełnego przedstawienia danych z zakresu emisji. 

Znaczenie jakości danych w zarządzaniu śladem węglowym

Aby dane były miarodajne konieczna jest zarówno dobra znajomość obowiązujących wskaźników i standardów liczenia, jak również prawidłowe dopasowanie ich do specyfiki biznesu. Dlatego firmy planujące zarządzanie swoim śladem węglowym muszą podejść do tego tematu na wielu poziomach.

Ważną rolę w tym zakresie pełni m.in. znajomość partnerów biznesowych, zachowań konsumentów oraz świadomość ich wpływu na skalę generowania śladu węglowego. Pozowoli to na uwzględnie śladu węglowego w całym łańcuchu wartości firmy – od tego zawartego w surowcach i materiałach wykorzystanych do produkcji, świadczonych usługach transportowych, aż do emisji związanych z wykorzystaniem produktu i jego końcowym zagospodarowaniem. W tym celu powinien zostać stworzony ustystematyzowany proces ich bieżącego zbierania, kontrole prawidłowości gromadzenia, aby zapewnić ich wysoką jakość oraz wiarygodność.

Przeprowadzenie szczegółowej analizy firmy, zmapowanie i zrozumienie wszystkich procesów w niej funkcjonujących, jak również określenie zakresu współpracy w łańcuchu dostaw na wszystkich szczeblach jej działaności to startegiczny punkt wyjścia do zrozumienia wszystkich trzech zakresów emisji i właściwego rozpoczęcia dalszych działań.

Zidentyfikowanie źródeł szczególnie wysokich emisji w łańcuchu wartości, środowiskowa ocena dostawców i efektywność energetyczna to z kolei pierwszy krok na ścieżce do osiągnięcia wysokiej konkurencyjności klimatycznej. Wielkość i struktura śladu węglowego różnią się między branżami, poszczególnymi firmami, a także produktami, co prowadzi do różnic w konkurencyjności tych produktów na rynku. Posiadając wiedzę nt. śladu węglowego produktu partner biznesowy czy klient mogą dokonać świadomego wyboru, co z kolei może mieć wpływ na udział poszczególnych firm czy produktów na rynku. 

Dlaczego rozpoczęcie działań w kierunku redukcji śladu węglowego jest ważne?

Obowiązująca w Unii Europejskiej strategia klimatyczna (Europejski Zielony Ład) i cel osiagnięcia zerowych emisji netto do 2050 roku oznacza dla większości firm dużą zmianę otoczenia biznesowego, w tym powiązań handlowych i inwestycyjnych. Warto mieć również na uwadze planowane do wprowadzenia regulacje prawne w zakresie taksonomii. Obecnie obowiązek ujawniania informacji dotyczących śladu węglowego mają firmy z UE zatrudniające powyżej 500 pracowników oraz posiadające roczny obrót całkowity powyżej 150 mln euro. Zmieni się to w momencie wejścia w życie przepisów dyrektywy dotyczącej raportowania zrównoważonego rozwoju (CSRD), według której obowiązkiem tym będą objęte przedsiębiorstwa powyżej 250 pracowników, a wiarygodność danych będzie weryfikowana przez zewnętrzne podmioty. Raportowanie takich informacji będzie obligatoryjne dla wszystkich zakresów emisji. Przyjęte w czerwcu 2022 r. porozumienie w sprawie powyższej dyrektywy przesunęło co prawda jej wejście w życie i duże firmy będą musiały raportować za rok 2024 w roku 2025. Jeśli firma jest na początku drogi warto rozpocząć działania już teraz, przygotować się i nadrobić opóźnienia w gromadzenu danych, zadbać o ich kompletność i jakość, aby móc następnie przełożyć to na realne działania. 

Wspólna odpowiedzialność firm na każdym odcinku łańcucha dostaw

Wiele firm podjęło już deklaracje w zakresie redukcji swojego śladu węglowego. Warto tu zwrócić uwagę, że około 60% emisji powstaje w zakresie 3, czyli w łańcuchu dostaw. Chcąc więc dążyć do neutralności klimatycznej firmy będą oczekiwać od swoich dostawców obniżenia śladu węglowego w ich usługach i produktach, aby nie zaburzały w ten sposób strategii redukcji emisji

W najbliższym czasie możemy zaobserwować przerzucanie odpowiedzialności za redukcję śladu węglowego na firmy w łańcuchu dostaw, wymuszanie redukcji emisji gazów cieplarnianych lub po prostu zmiany dostawców na tych, których emisje są niższe.

Co zrobić, by firma była konkurancyjna klimatycznie?

Istotne jest wcześniejsze podjęcie działań w celu zwiększenia konkurencyjności klimatycznej firmy poprzez zarządzanie śladem węglowym oraz wdrożenie startegii w tym zakresie. Takie podejście wymaga odpowiedniej uwagi ze strony kadry zarządczej, długoterminowego planowania, powołania interdcyplinarnego zespołu w ramach firmy, odpowiednich narzędzi analitycznych, a także długofalowych inwestycji. Cennym jest również wsparcie ze strony konsultantów z profesjonalnej firmy doradczej, którzy posiadają wiedzę i doświadczenie oraz odpowiednie kompetencje do budowania wartości firmy i jej przewagi konkurencyjnej w oparciu o efektywne zarządzanie śladem węglowym oraz dostosowaną do specyfiki firmy startegię klimatyczną.

Wsparcie KPMG

Eksperci KPMG pomagają przedsiębiorcom sukcesywnie wdrażać najlepsze praktyki w zakresie zwiększenia konkurencyjności klimatycznej. Oferujemy m.in.:

  • wsparcie w identyfikacji i liczeniu śladu węglowego,
  • opracowanie polityki klimatycznej i dekarbonizacyjnej,
  • wsparcie w raportowaniu ESG,
  • kompleksowa analiza obecnej sytuacji firmy w obszarze ESG.

Zapraszamy do kontaktu w celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji.