Z początkiem kwietnia w Rządowym Centrum Legislacji (RCL) opublikowano projekt nowelizacji ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej.
Nowelizacja wynika z konieczności transpozycji do polskiego prawa przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Tak zwana dyrektywa SUP (single use plastic) ma na celu m.in. ograniczenie stosowania jednorazowych przedmiotów plastikowych, takich jak np. mieszadełka, patyczki do uszu, talerze, kubki czy słomki.
Wyżej wskazany projekt ustawy przewiduje wprowadzenie opłaty w wysokości maksymalnie 1 zł za jedną sztukę opakowania jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, która będzie doliczana do sprzedawanego produktu. Opłata dotyczyć ma takich produktów jak kubki na napoje czy pojemniki na posiłki. Opłatę mają pobierać sklepy, hurtownie, bądź lokale gastronomiczne. Rzeczywistą stawkę opłaty, która będzie przeznaczana na zagospodarowanie takich odpadów, określić ma odrębne rozporządzenie. Opłata będzie mogła stanowić całkowity koszt opakowania dla nabywcy albo zostanie doliczona do ceny ustalonej przez jednostkę handlową lub gastronomiczną. Brak uiszczenia opłaty przez podmiot do tego zobowiązany może skutkować sankcją w postaci nałożenia dodatkowej opłaty w wysokości 50% kwoty nieuiszczonej pierwotnie opłaty. Dodatkowo projekt nowelizacji przewiduje, że przedsiębiorcy będą mieli obowiązek zapewnienia nabywcom dostępności w sprzedaży opakowań wielokrotnego użytku lub opakowań wytworzonych z materiałów innych niż tworzywa sztuczne.
Projektowane przepisy przewidują ponadto zakaz wprowadzania do obrotu produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego wymienionych w załączniku nr 7 do ustawy oraz produktów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych. Wśród produktów wymienionych w załączniku nr 7 znajdują się m.in. patyczki higieniczne, sztućce (widelce, noże, łyżki, pałeczki), talerze, słomki, czy mieszadełka do napojów. Oksydegradowalne tworzywo sztuczne zgodnie z definicją wskazaną w projekcie ustawy to „materiał z tworzywa sztucznego zawierający dodatki, które pod wpływem utleniania prowadzą do rozpadu tych materiałów na mikrofragmenty lub do ich rozkładu chemicznego”. Jest to zatem nowe rozwiązanie, które nie wiąże się z dodatkowymi opłatami, lecz polega wprost na zakazie wprowadzania konkretnych produktów do obrotu.
Projekt ustawy wprowadza też obowiązek prowadzenia ewidencji, w postaci papierowej lub elektronicznej, liczby nabytych i wydanych ostatecznemu nabywcy opakowań jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego w danym roku kalendarzowym. W przypadku posiadania kilku jednostek handlu detalicznego lub gastronomicznych, ewidencję prowadzi się oddzielnie dla poszczególnych jednostek i należy ją przechowywać przez okres 5 lat.
Przedsiębiorcy wprowadzający na rynek produkty jednorazowego użytku określone w załączniku nr 9 do ustawy takie jak pojemniki na posiłki, kubki na napoje czy lekkie plastikowe torby na zakupy objęci zostaną systemem rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP). Wiąże się to z obowiązkiem ponoszenia kosztów związanych z wprowadzanymi przez nich produktami w postaci kolejnej opłaty. Finansowanie obejmuje: prowadzenie publicznych kampanii edukacyjnych, sprzątanie, uprzątanie, transport i przetwarzanie odpadów powstałych z wprowadzonych przez nich produktów, gromadzenie danych i sprawozdawczość nt. wprowadzonych przez nich do obrotu produktów, a także zbieranych i przetwarzanych odpadów powstałych z tych produktów. Przedsiębiorcy objęci rozszerzoną odpowiedzialnością producenta zostaną zobowiązani do finasowania w danym roku kalendarzowym kosztów zbierania odpadów powstałych z wprowadzonych przez nich do obrotu produktów. Projekt przewiduje maksymalną stawkę opłaty w wysokości 0,05 zł za sztukę produktu. Ostateczne stawki zostaną określone w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw klimatu.
Nieprzestrzeganie projektowanych przepisów zagrożone będzie administracyjną karą pieniężną nawet do 100 tysięcy złotych.
Projekt obecnie znajduje się w fazie konsultacji. Projektowane przepisy (z pewnymi wyjątkami) mają wejść w życie 3 lipca 2021 r.
