Projekt Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej

Pod koniec października Komisja Europejska przedstawiła projekt nowej Dyrektywy w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej (dalej „Projekt”). Zdaniem Komisji Europejskiej, wprowadzenie przepisów ochronnych dotyczących minimalnego wynagrodzenia zapewni godziwe warunki życia, wzmocni chęć podejmowania pracy oraz będzie sprzyjać równouprawnieniu płci.

Głównym celem Projektu jest zapewnienie wszystkim pracownikom pracującym w UE, niezależnie od miejsca wykonywania pracy, adekwatnego minimalnego wynagrodzenie w formie ustawowej lub określonej w układach zbiorowych.

W przypadku Polski minimalne wynagrodzenie za pracę oraz minimalna stawka godzinowa mająca zastosowanie do umów zlecenie określona jest na podstawie przepisów ustawowych. Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę przewiduje tzw. zasadę negocjacyjnego trybu kształtowania wysokości minimalnego wynagrodzenia. Oznacza to, iż jego wysokość jest przedmiotem corocznych negocjacji w ramach Rady Dialogu Społecznego. Więcej informacji o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz minimalnej stawce godzinowej w 2021 r. możecie Państwo znaleźć w naszej publikacji „Minimalne wynagrodzenia za pracę oraz minimalna stawka godzinowa w 2021 r.”.

Minimalne wynagrodzenie jest regulowane ustawowo w 21 państwach członkowskich, w sześciu zapewnione jest wyłącznie na mocy układów zbiorowych.
W Projekcie Dyrektywy określono wprost, iż jej postanowienia nie będą mogły być interpretowane jako konieczność wprowadzenia ustawowej płacy minimalnej, co w konsekwencji ma wypełniać zasadę swobody w zakresie formy jej kształtowania.
 

Poprzez pojęcie „minimalnego wynagrodzenia” należy rozumieć wynagrodzenie za pracę wykonaną w danym okresie, do którego wypłaty zobowiązany jest pracodawca. Obliczane jest ono na podstawie czasu lub produkcji, a w przypadku „ustawowego wynagrodzenia minimalnego” określone jest ustawą lub innymi wiążącymi przepisami prawa.

Na podstawie projektowanych przepisów Państwa członkowskie, w których obowiązuje ustawowe wynagrodzenie minimalne (np. Polska) miałyby zostać zobowiązane do zapewnienia niezbędnych środków służących zagwarantowaniu, by przy ustalaniu oraz aktualizowaniu wysokości minimalnego wynagrodzenia kierowano się kryteriami adekwatności oraz celem zapewniania godnych warunków pracy i życia, spójności społecznej i pozytywnej konwergencji. Co więcej, Państwa członkowskie zostaną zobowiązane do regularnych i terminowych aktualizacji wysokości minimalnego wynagrodzenia oraz ustanowienia organów doradczych mających doradzać w kwestiach związanych z ustawowym minimalnym wynagrodzeniem.

Projekt wskazuje kryteria krajowe, na podstawie których określane będzie minimalne wynagrodzenie. Powinny one brać pod uwagę co najmniej:

1. siłę nabywczą minimalnych wynagrodzeń,
2. ogólny poziom wynagrodzeń brutto i ich dystrybucję,
3. stopę wzrostu wynagrodzeń brutto,
4. dynamikę zmian wydajności pracy. 

Projekt odnosi się do rodzajów stosunków zatrudnienia, które miałby zostać objęte postanowieniami dyrektywy. Zgodnie z przedstawioną propozycją, Dyrektywa będzie miała zastosowanie do pracowników UE związanych umową o pracę lub pozostających w stosunku pracy określonym przez przepisy państwa członkowskiego, zawarte układy zbiorowe lub praktykę obowiązującą w poszczególnych państwach członkowskich, przy uwzględnieniu orzecznictwa TSUE. 

Komisja Europejska wymaga od Państw członkowskich powołania partnerów społecznych oraz organów doradczych, które będą uczestniczyć w procesie kształtowania minimalnego wynagrodzenia. Partnerzy społeczni mają zostać zaangażowani do wyboru i stosowania kryteriów oraz orientacyjnych wartości referencyjnych, aktualizowania poziomu minimalnego wynagrodzenia, ustanawiania zróżnicowanych stawek i odliczeń, gromadzenia danych czy prowadzenia badań.

Dodatkowo Państwa członkowskie we współpracy z partnerami społecznymi zostaną zobowiązane do podjęcia kroków służących zwiększeniu dostępu pracowników do ustawowej ochrony płacy minimalnej, w szczególności poprzez: wzmocnienie kontroli i inspekcji prowadzonych przez inspektoraty pracy lub organy odpowiedzialne za egzekwowanie ustawowych płac minimalnych, opracowanie wytycznych dla ww. organów odpowiedzialnych za egzekwowanie prawa oraz podjęcie działań zapewniających jasny, przejrzysty i wyczerpujący sposób informowania o minimalnym wynagrodzeniu.

Projekt Dyrektywy przewiduje, iż Państwa członkowskie będą obowiązane do zapewnienia pracownikom prawa do skutecznego i bezstronnego rozstrzygania sporów oraz prawa dochodzenia roszczeń, w tym odpowiedniego odszkodowania. Projekt gwarantuje również ochronę przed niekorzystnym traktowaniem pracowników oraz przed negatywnymi konsekwencjami wynikającymi ze skargi, która mogłaby zostać wniesiona na niekorzyść pracodawcy w przypadku naruszenia przez niego przepisów dotyczących minimalnego wynagrodzenia.

Państwa członkowskie będą miały dwa lata na dostosowanie prawa krajowego do regulacji przyjętych w ramach Dyrektywy. Należy zaznaczyć, iż prace nad omawianym projektem są na początku ścieżki legislacyjnej.

Będziemy na bieżąco informować Państwa o pracach związanych z niniejszym Projektem.