Wybuch epidemii koronawirusa w Polsce spowodował konieczność przeprowadzenia przez pracodawców reorganizacji pracy, przy jednoczesnym zapewnieniu ciągłości funkcjonowania zakładu pracy. Jednym z rozwiązań przyjętych w ramach tzw. Tarcz antykryzysowych, jest możliwość polecenia pracownikowi wykonywania pracy z domu, tzw. pracy zdalnej. Dotychczas obowiązujące przepisy Kodeksu pracy przewidywały możliwość wykonywania pracy w formie telepracy. W konsekwencji istnieją dwa reżimy prawne odnoszące się do wykonywania pracy poza siedzibą pracodawcy.
Szczegółowe informacje na temat funkcjonowania przepisów dotyczących pracy zdalnej podczas epidemii możecie Państwo znaleźć w artykule: „Praca zdalna – uregulowana na czas epidemii”.
Mimo wydłużenia obowiązywania przepisów o pracy zdalnej w kolejnej wersji Tarczy antykryzysowej, rząd podjął decyzję o wprowadzeniu jej na stałe do Kodeksu pracy.
Poniżej przedstawiamy główne założenia projektowanych zmian:
1. uchylenie przepisów o telepracy i zastąpienie ich regulacją pracy zdalnej;
2. wprowadzenie definicji pracy zdalnej – określanej jako praca wykonywana, całkowicie lub częściowo, poza siedzibą pracodawcy lub poza innym stałym miejscem świadczenia pracy, określonym w umowie o pracę lub wskazanym przez pracodawcę, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość;
3. wprowadzenie pracy zdalnej – praca zdalna będzie mogła być wprowadzona zarówno w momencie nawiązania stosunku pracy (podpisania umowy o pracę) jak i w trakcie zatrudnienia; co więcej, z inicjatywną wykonywania pracy w formie pracy zdalnej będzie mógł wyjść zarówno pracodawca, jak i pracownik;
4. polecenie pracy zdalnej – pracodawca będzie miał możliwość polecenia wykonywania pracy w formie zdalnej w dwóch sytuacjach: (i) wprowadzenia stanu nadzwyczajnego lub stanu epidemii, (ii) w sytuacji, gdy jest to niezbędne ze względu na obowiązek zapewnienia pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy;
5. zasady wykonywania pracy zdalnej – będą one określane w porozumieniu zawieranym między pracodawcą i zakładową organizacją związkową; w przypadku, gdy u pracodawcy działa więcej niż jedna zakładowa organizacja związkowa - w porozumieniu między pracodawcą a tymi organizacjami. W przypadku, gdy u danego pracodawcy nie działają zakładowe organizacje związkowe zasady wykonywania pracy będą określone przez pracodawcę w regulaminie, po konsultacji z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy. Należy zauważyć, iż projekt ustawy przewiduje, że w sytuacji niewydania przez pracodawcę regulaminu pracy zdalnej, będzie on mógł określić zasady jej przebiegu odpowiednio w poleceniu wykonywania pracy zdalnej albo w porozumieniu z pracownikiem, uwzględniając uzasadnione potrzeby pracownika;
6. zaprzestanie wykonywania pracy zdalnej - każdej ze stron będzie przysługiwało prawo do wystąpienia z wiążącym wnioskiem o zaprzestanie wykonywania pracy zdalnej i przywrócenie poprzednich warunków wykonywania pracy w terminie 3 miesięcy od dnia podjęcia pracy zdalnej; po upływie tego terminu pracodawca nie będzie miał obowiązku uwzględnienia takiego wniosku;
7. ograniczenie możliwości wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę – brak zgody pracownika na zmianę warunków wykonywania pracy na pracę zdalną, jak również zaprzestanie wykonywania pracy zdalnej i powrót do „standardowego” trybu pracy nie będą mogły stanowić przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę;
8. dodatkowe obowiązki dla pracodawcy – pracodawca będzie zobowiązany m.in. do: dostarczenia pracownikowi wykonującemu pracę zdalną niezbędnych materiałów i narzędzi, pokrywania kosztów związanych z instalacją, serwisem, eksploatacją i konserwacją narzędzi oraz do zapewnienia pomocy technicznej i niezbędnych szkoleń w zakresie obsługi odpowiednich narzędzi niezbędnych do pracy zdalnej;
9. prawo kontroli – pracodawcy będzie przysługiwało prawo do kontrolowania pracownika wykonującego pracę zdalną, w miejscu wykonywania tej pracy;
10. przepisy antydyskryminacyjne – projekt ustawy przewiduje wprowadzenie dodatkowych przepisów mających na celu ochronę pracowników wykonujących pracę w formie pracy zdalnej; pracownik nie będzie mógł być dyskryminowany zarówno z powodu podjęcia, jak i odmowy podjęcia pracy zdalnej;
11. BHP – projekt ustawy przewiduje szereg rozwiązań z zakresu BHP, m.in. wskazuje na obowiązki, które będą musiały być realizowane przez pracodawcę względem pracownika, jak również wprowadza wymóg sporządzania oceny ryzyka zawodowego związanego z pracą zdalną.
Pragniemy zaznaczyć, iż propozycja powyższych rozwiązań znajdujących się w projekcie ustawy nie ma charakteru ostatecznego. Są to wyłącznie wstępne założenia, konsultowane obecnie z partnerami społecznymi. Powyżej prezentowane informacje mogą ulec modyfikacjom w toku procesu legislacyjnego.
Będziemy na bieżąco informować Państwa o pracach związanych z wprowadzeniem przepisów o pracy zdalnej do Kodeksu pracy.
