O elektronicznym rejestrze dotyczącym prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego mówiło się już od początku 2016 roku, kiedy to dokonano ogromnej nowelizacji prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego. Polska, jako kraj członkowski Unii Europejskiej, została zresztą zobowiązana do utworzenia takiego rejestru w terminie do 26 czerwca 2018 roku, zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2015/848 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie postępowania upadłościowego.

Ministerstwo Sprawiedliwości przez ponad 20 miesięcy pracowało nad utworzeniem Centralnego Rejestru Upadłości i Restrukturyzacji. Jednakże ostatecznie projekt ten został zarzucony w maju 2019 roku na rzecz nowego pomysłu - utworzenia Krajowego Rejestru Zadłużonych (dalej jako: „Rejestr”). Zmiana nazwy nie jest przypadkowa: w nowym rejestrze będą umieszczane również dane zawarte w obecnym rejestrze dłużników niewypłacalnych.

Zgodnie z ustawą z dnia 6 grudnia 2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (dalej jako „Ustawa”), Rejestr ma zacząć funkcjonować już od 1 grudnia 2020 roku.

Jak wskazano w uzasadnieniu Ustawy „celem obwieszczeń w postępowaniu upadłościowym i restrukturyzacyjnym nie jest tylko ostrzeganie uczestników obrotu przed niewypłacalnym dłużnikiem, ale także – a nawet w większym stopniu – zagwarantowanie pewności prawnej np. co do ważności czynności prawnych, ich skutków rzeczowych, skuteczności spełnienia zobowiązania itp.”. Ponadto, zdaniem ustawodawcy uruchomienie Rejestru ma przyczynić się do przyspieszenia postępowania upadłościowego i restrukturyzacyjnego oraz poprawy ich efektywności.

Dla realizacji tych celów, w Rejestrze ujawnianych będzie szereg informacji, istotnych z punktu widzenia wszystkich uczestników procedury upadłościowej i restrukturyzacyjnej, w tym Sądu, wierzycieli, dłużników, syndyków oraz doradców restrukturyzacyjnych.

1. osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną - wobec których są albo były prowadzone postępowania:

• restrukturyzacyjne,
• upadłościowe lub wtórne postępowania upadłościowe,
• zakończone prawomocnym orzeczeniem zakazu prowadzenia działalności gospodarczej i pełnienia niektórych funkcji,
• w przedmiocie uznania orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego;

2. wspólnikach osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, jeżeli ogłoszono upadłość spółki, wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe wobec spółki lub oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości spółki na podstawie art. 13 ust. 1 lub 2 Prawa upadłościowego,

3. osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną - wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika sądowego lub sąd z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych, albo umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez naczelnika urzędu skarbowego albo dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z uwagi na fakt, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne;

4. osobach fizycznych, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, a które zalegają ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące.

• imię i nazwisko,
• firmę,
• miejsce zamieszkania albo siedzibę,
• określenie, czy upadły jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej;
• nazwę sądu prowadzącego postępowanie;
• imię i nazwisko sędziego-komisarza;
• sygnaturę akt sprawy;
• informację o złożeniu przez dłużnika wniosku restrukturyzacyjnego, wniosku o ogłoszenie upadłości, wniosku o wszczęcie wtórnego postępowania upadłościowego, a także informację o prawomocnym zwrocie, oddaleniu albo odrzuceniu wniosku dłużnika albo umorzeniu postępowania w przedmiocie rozpoznania takiego wniosku;
• informację o prawomocnym oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 13 ust. 1 lub 2 Prawa upadłościowego;
• informację o składzie i stanie masy upadłości.

Stwierdzić należy, że im bardziej szczegółowe dane zawarte w Rejestrze, tym większa jego przydatność dla uczestników postępowania. Na szczegółowości informacji zyskają również kontrahenci danego podmiotu, którzy z łatwością będą mogli sprawdzić, czy ich wierzyciel, dłużnik lub klient są w trakcie postępowania upadłościowego, restrukturyzacyjnego lub uczestniczyli w tych postępowaniach w przeszłości, a także będą mogli poznać detale tych postępowań.

Warto dodać, że akta spraw wszczętych i niezakończonych, a także spraw zakończonych, przed dniem wejścia w życie Ustawy będzie prowadziło się dalej w postaci papierowej, jak dotychczas. Akta te nie będą podlegać przetworzeniu na akta prowadzone w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe.

Zgodnie z art. 4 ustawy Rejestr jest jawny. Każdy ma prawo zapoznać się z danymi ujawnionymi w Rejestrze oraz danymi objętymi treścią obwieszczeń za pośrednictwem sieci Internet. Jawność Rejestru jest szczególnie istotna z punktu widzenia wierzycieli, którzy będą mogli weryfikować swoich kontrahentów oraz bez przeszkód poznać szczegóły prowadzonych z ich udziałem postępowań.

Informacje zawarte w Rejestrze, co do zasady nie podlegają wykreśleniu. Jednakże Ustawa wprowadza ogólną regułę, iż dane w nim zawarte nie będą ujawniane po upływie 10 lat od prawomocnego zakończenia lub umorzenia postępowania, którego dotyczą, chyba że ustawa stanowi inaczej. Ustawa wprowadza wyjątki od tej zasady, które znajdą zastosowanie np. w przypadku zatwierdzenia układu, ustalenia planu spłaty wierzycieli i w przypadku prawomocnego umorzenia zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli. 

Krajowy Rejestr Zadłużonych będzie pierwszym polskim rejestrem powstałym na potrzeby procedur upadłościowej i restrukturyzacyjnych. Nie będzie jednak jedynym rejestrem – Unia Europejska dąży do utworzenia scentralizowanego systemu, który będzie spajał wszystkie krajowe rejestry upadłościowe.

Termin wejścia w życie ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych może ulec dalszemu odroczeniu. Warto pamiętać, że do 17 lipca 2021 roku kraje członkowskie UE muszą implementować postanowienia dyrektywy UE z dnia 20 czerwca 2019 r. (2019/1023) w sprawie tzw. restrukturyzacji zapobiegawczej. Polski ustawodawca może zechcieć poczekać z uruchomieniem Rejestru do tego czasu, aby nie musieć nad nim pracować ponownie, by dostosowywać go do wymogów ww. dyrektywy. Stąd też uzasadnione przypuszczenie, że Rejestr ujrzy światło dzienne dopiero w przyszłym roku.

Krajowy Rejestr Zadłużonych | Informacje ujawniane w Krajowym Rejestrze Zadłużonych | KRZ