Wydawanie świadectw pracy – roszczenia Wydawanie świadectw pracy – roszczenia

Kiedy wydaje się świadectwo pracy?

Świadectwo pracy jest dokumentem wydawany pracownikowi przez pracodawcę w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy (oświadczeniem wiedzy pracodawcy zawierającym określone prawem informacje faktograficzne). Pracodawca zgodnie z przepisami Kodeksu pracy ma obowiązek wydać je pracownikowi:

1. z tzw. własnej inicjatywy – w sytuacji gdy pracodawca nie zamierza nawiązać z pracownikiem kolejnego stosunku pracy w ciągu 7 dni od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniego stosunku pracy,
2. na wniosek pracownika - w przypadku gdy stosunek pracy zostanie nawiązany w ciągu 7 dni od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniego stosunku pracy.
   

Termin wydania świadectwa pracy

W przypadku wniosku pracownika, pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku.

W przypadku, gdy pracodawca jest zobowiązany do wydania świadectwa z własnej inicjatywy, zgodnie z Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 30 grudnia 2016 roku w sprawie świadectwa pracy (dalej „Rozporządzenie”), zobowiązany jest do wydania świadectwa pracy niezwłocznie - w dniu, w którym następuje rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy. Jeżeli jednak, z obiektywnych przyczyn, wydanie świadectwa pracy w tym terminie nie jest możliwe, pracodawca, w ciągu 7 dni od dnia upływu tego terminu, powinien je przesłać za pośrednictwem operatora pocztowego lub w inny sposób doręczyć je pracownikowi.

Czy tylko pracownik może odebrać świadectwo pracy?

Przepisy Rozporządzenia przewidują obowiązek wydania świadectwa pracy bezpośrednio pracownikowi lub osobie przez niego upoważnionej. Upoważnienie może zostać dostarczone pracodawcy w postaci papierowej lub elektronicznej.

Jak już wspomniano, wydanie świadectwa w ww. sposób może nie być możliwe z obiektywnych przyczyn. Wówczas należy przesłać je za pośrednictwem operatora pocztowego lub w inny sposób doręczyć je pracownikowi.

Od 7 września 2019 r. zastosowanie znajdą nowe przepisy regulujące roszczenia związane z egzekwowaniem wydawania świadectw pracy

Obecnie przepisy Kodeksu pracy nie regulują wprost kwestii dochodzenia przed sądem wydania przez pracodawcę świadectwa pracy. Możliwość wytoczenia powództwa przez pracownika przeciwko pracodawcy można wywieść z ogólnych zasad wykonywania zobowiązań, a niewydanie świadectwa pracy pracownikowi stanowi naruszenie praw pracownika. Od dawna funkcjonuje pogląd, zgodnie z którym tego typu żądania należą do sądownictwa pracy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 16 września 1999 r., sygn.. akt I PKN 331/99). Przedmiotem wątpliwości w doktrynie jest także, czy egzekwowania od pracodawcy takiego oświadczenia podlegać ma pod zastępczą formę orzeczenia sądu (zastępującego to oświadczenie). Działania ustawodawcy zmierzające do ułatwienia wyegzekwowania wydania świadectwa pracy stały się okazją do uporządkowania tych kwestii w ramach Kodeksu pracy.

Zgodnie z przedmiotowymi zmianami, od 7 września 2019 pracownik nabywa nowe uprawnienia w tym zakresie na gruncie kodeksu pracy. Zgodnie z brzmieniem art. 97¹ §1 Kodeksu pracy w przypadku niewydania przez pracodawcę świadectwa pracy pracownikowi będzie przysługiwało prawo wystąpienia do sądu pracy z żądaniem zobowiązania pracodawcy do wydania świadectwa pracy. Prawomocny wyrok zobowiązujący pracodawcę do wydania świadectwa pracy ma zastąpić to świadectwo.

Co więcej, w sytuacji, gdy pracodawca nie istnieje albo z innych przyczyn wytoczenie przeciwko niemu powództwa o zobowiązanie pracodawcy do wydania świadectwa pracy jest niemożliwe, pracownikowi będzie również przysługiwało prawo wystąpienia do sądu pracy z żądaniem ustalenia uprawnienia do otrzymania świadectwa pracy. Istotą takiego rozwiązania będzie umożliwienie uzyskania, na wniosek w postępowaniu nieprocesowym, prawomocnego postanowienia sądu ustalającego uprawnienie do otrzymania świadectwa pracy, które ma zastąpić to świadectwo.

Zarówno z żądaniem zobowiązania pracodawcy do wydania świadectwa pracy oraz ustalenia uprawnienia do otrzymania świadectwa pracy, pracownik może wystąpić w każdym czasie przed upływem terminu przedawnienia.

Co się stanie w sytuacji, gdy pracodawca nie wyda pracownikowi świadectwa pracy?

W obecnym stanie prawnym, w sytuacji gdy pracodawca nie wyda pracownikowi świadectwa pracy, może zostać na niego nałożona kara grzywny (od 1000 zł do 30 000 zł) za wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Przypominamy przy tym, że od 7 września 2019 r. wchodzą zmiany w zakresie kar, jakie mogą zostać nałożone na pracodawcę za niewydanie świadectwa pracy w terminie. Więcej na ten temat znajdą Państwo na stronie:

https://home.kpmg/pl/pl/home/insights/2019/07/know-your-market-zmiany-w-kodeksie-pracy-sprostowanie-swiadectwa-pracy-anna-bialecka.html

Co więcej, na podstawie przepisów Kodeksu pracy (art. 99) pracownikowi przysługuje roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracodawcę wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. Odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy z tego powodu, nie dłuższy jednak niż 6 tygodni. Warto wskazać, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 10 listopada 1978 r., sygn. akt I PRN 107/78, odszkodowanie z powodu niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy przysługuje pracownikowi tylko wówczas, gdy nie mógł uzyskać z tego powodu nowego zatrudnienia, pomimo podejmowanych w tym kierunku starań, co sam powinien udowodnić.

Przepis artykułu 99 Kodeksu pracy nie wyczerpuje jednak odpowiedzialności pracodawcy za szkodę spowodowaną niewydaniem w terminie lub wydaniem niewłaściwego świadectwa pracy. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 13 października 2004 r., sygn. akt II PK 36/04, pracownik może, na podstawie art. 471 Kodeksu cywilnego w związku z art. 300 Kodeksu pracy, dochodzić od pracodawcy naprawienia szkody innej niż utrata zarobków w związku z pozostawaniem bez pracy.