Als gevolg van de coronacrisis steeg de omzet van Corona-bier (eigendom van AB InBev) in de eerste 5 weken van de ‘lockdown’ met 127%, wat exemplarisch is voor de onvoorspelbaarheid van deze tijd. Hoe ga je hiermee om als ondernemer of investeerder? Waar liggen de kansen en hoe zorg je ervoor dat je hier door middel van een weloverwogen investeringsstrategie, zij het op lange termijn, kan profiteren van de positieve effecten als gevolg van de coronacrisis?

Buiten kijf staat dat de coronacrisis grote impact heeft en zal hebben op onze economie. Zo voorspelt het IMF in 2020 een mondiale economische krimp van 4,9%, welke in Nederland nog hoger zal zijn, namelijk 7,5%. Daarmee lijkt het erop dat de Nederlandse economie een klap te verduren zal krijgen welke sinds de crisis van de jaren dertig niet meer is voorgekomen. Met name bedrijven in de horeca en reissector worden momenteel zwaar geraakt.

Tegelijkertijd biedt deze crisis ook kansen, zowel voor bedrijven als voor investeerders. Denk aan bezorgdiensten, bedrijven in de technologische sector, de (online) media & entertainment-industrie en de doe-het-zelfzaken. Deze sectoren beleven hoogtijdagen sinds de uitbraak van de coronacrisis en zien (blijvende) ontwikkelingen per sector die in een sneltreinvaart de rol van de gevestigde orde overnemen. Wat betreft de ondernemers en investeerders in deze sector mag het vaccin nog wel uitblijven.

De overheid besloot over te gaan tot een intelligente lockdown, waardoor bijna heel Nederland van de ene dag op de andere permanent thuis zat. Als gevolg hiervan, maar ook uit angst voor besmetting, besloten veel mensen gebruik te maken van de al bestaande bezorgdiensten om aan hun dagelijkse boodschappen of andere spullen te komen. Zo zagen bedrijven als Albert Heijn en online supermarkt Picnic het aantal bestellingen fors toenemen.

Het online bezorgen van producten is de afgelopen jaren flink toegenomen. Waar in 2007 er nog 5.200 online verkooppunten voor consumenten waren, is dit in 2020 bijna vertienvoudigd naar 51.600 punten. Hoewel het online bestellen van spullen al redelijk in het dagelijks leven van de consument verweven was, beperkte dit zich voornamelijk tot elektronica. Door de coronacrisis is er een noodzaak gecreëerd, waardoor deze online aankopen  behoorlijk zijn toegenomen en is dit overgeslagen op de gemiddelde consument. Hierbij zien we nu al een significante toename van online bestellingen van de dagelijkse boodschappen en niet houdbare goederen. De coronacrisis heeft de consument doen inzien dat online makkelijker is. Waar dit nu nog gedreven wordt door het niet met anderen in de supermarkt willen zijn, is de verwachting dat dit een blijvende ontwikkeling is en een nieuwe baseline geeft voor online aankopen.

Ahold, moederbedrijf van Albert Heijn, heeft zijn kwartaalwinst in het tweede kwartaal verdubbeld ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.. Dit werd mede gestuwd door verkopen in Europa (+16%), maar ook door betere verkopen in Amerika (+21%) als gevolg van het coronavirus. Vanaf het begin van de lockdown zagen Albert Heijn en Picnic de vraag naar hun bezorgdiensten respectievelijk vervijfvoudigen en verdrievoudigen.

Naast de supermarkten doen ook maaltijdboxbezorgers zoals Hello Fresh het beter sinds de coronacrisis, wat resulteerde in een verdubbeling van het aandeel aan de beurs van Stuttgart vanaf half januari.  

Hierdoor ontstonden er in de Amsterdamse straten, maar ook door heel Nederland, nog net geen files van de bezorgvrachtwagens en Picnic-skelters. Het was niet ongebruikelijk dat er op iedere hoek van de straat een andere bezorgdienst met knipperlichten geparkeerd stond. 

“We constateerden voorafgaand aan de lockdown al een ander gedragspatroon van klanten; boodschappenmandjes werden voller, er werd langer vooruitbesteld en het animo van klanten nam enorm toe. Key is bestaande en nieuwe klanten dezelfde klantervaring te blijven geven die men van Picnic gewend is. Picnic als organisatie is gelukkig bekend met veel en snelle verandering over tijd, wat ervoor gezorgd heeft dat we snel capaciteit hebben kunnen schalen en gelijktijdig de gezondheid van onze medewerkers hebben weten te beschermen.

Deze crisis zal het gedrag blijvend veranderen denken wij. SARS heeft toentertijd ook grote permanente impact gehad op online aankoopgedrag in China. We zien het ook aan onze klantretentiecurves, die enkel verbeterd zijn en zijn ervan overtuigd dat de offline-to-online trend, met name in de foodretail, verder doorzet. Eigenlijk wordt door deze crisis de toekomst een paar jaar naar voren gehaald.” (Ewout Brouwers, Finance Lead @ Picnic)

Naast de groei in de bezorgdiensten van supermarkten, groeide ook de vraag naar het thuisbezorgen van maaltijden door partijen als Thuisbezorgd, Deliveroo en Uber Eats. Doordat de horeca moest sluiten tijdens de lockdown, meldde zich al in de eerste twee weken van de coronacrisis tweeduizend nieuwe restaurants aan bij Thuisbezorgd. Restaurants probeerden op deze wijze hun omzetverlies toch nog deels te compenseren. Daarnaast ontstonden ook nieuwe initiatieven van de zogenaamde ‘fine dining’-restaurants, zoals Het Rijks, De Jonge Dikkert en Ron Gastrobar. Door met meergangendiners een dining experience bij de mensen thuis te brengen, openden zij een nieuwe markt voor zowel de bezorgdiensten als de consument.

Verder beleefde ook de non-foodthuisbezorging hoogtijdagen. Partijen zoals Amazon, Bol.com en Coolblue bezorgden meer pakketten dan normaal, waarbij Amazon wereldwijd meer dan 100.000 man additioneel personeel heeft aangetrokken om aan de vraag te kunnen voldoen. Als gevolg hiervan zagen ook koeriersbedrijven als Post NL, DHL en UPS en online betalingsverwerkers zoals Mollie, Adyen en grotere wereldwijde spelers zoals Stripe het gebruik van hun diensten enorm groeien. Door dit zogenoemde sneeuwbaleffect en dankzij innovatieve oplossingen en een verandering in het consumentengedrag beleeft een deel van de economie hoogtijdagen. 

Door de maatschappelijke veranderingen als gevolg van de coronacrisis speelt technologie een nog crucialere rol in het leven van mensen, ten aanzien van zowel werk als privé. Sinds de lockdown wordt massaal gebruikgemaakt van samenwerkingstools om thuiswerken efficiënter en leuker te maken, zoals Microsoft Teams, Slack en Zoom. Zo zag Microsoft zijn aantal actieve gebruikers eind maart in een week tijd met 12 miljoen stijgen, waarmee het toen een dagelijks aantal actieve gebruikers behaalde van 44 miljoen.

Ondanks dat de Big 5-techbedrijven (Facebook, Amazon, Apple, Microsoft, Google) samen meer dan 400 miljard dollar in waarde verloren op donderdag 12 maart, wat ten tijde van schrijven inmiddels alweer geheel is hersteld, zal naar verwachting ook hun rol belangrijker worden in de post-coronaperiode. Zo zag Facebook de gebruikers van video messaging exploderen na de lockdown, en zal naar verwachting vanuit bedrijven de vraag naar computing power verder toenemen. De bestaande trend dat bedrijven eigen data centers sluiten en overgaan tot het huren van capaciteit van Amazon, Microsoft of Google, zal door het toenemende thuiswerken alleen nog maar doorzetten, gezien de grote impact die het thuiswerken heeft op de IT-infrastructuur van bedrijven.

Waar dit voor werkgevers voorheen vaak onbespreekbaar was, zal de coronacrisis hebben geholpen om het beeld over thuiswerken te veranderen. Ook werknemers zelf zullen steeds vaker hiervoor kiezen. Uit onderzoek van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) blijkt dat een kwart van de mensen die meer zijn gaan thuiswerken, denkt dat in de toekomst te blijven doen. Als onderdeel van een anderhalvemetersamenleving is de verwachting dat iedereen zo veel mogelijk blijft thuiswerken, wat zal leiden tot een (voorlopig) blijvend gebruik van de verschillende samenwerkingstools. Onze verwachting is dat het thuiswerken, ook wanneer we weer terugkeren naar de pre-coronasituatie, voor veel mensen (deels) blijvend zal zijn. Niet alleen samenwerkingstools zullen belangrijker worden, technologie an sich zal een steeds belangrijkere rol spelen in het dagelijks leven. En waarschijnlijk zal de coronacrisis dit effect hebben versneld. 

Als gevolg van de coronacrisis ziet ook de media & entertainment-industrie een significante verandering in het consumentengedrag. Zo verbrak het televisieprogramma ‘De Wereld Draait Door’ al aan het begin van de coronacrisis zijn kijkcijferrecord met 3,9 miljoen kijkers, wat bijna een verdubbeling was van het oude record. Dit bleek een voorbode te zijn voor de kijkcijfers van veel lineaire televisieprogramma’s. Ook streamingsdiensten varen wel bij de crisis. Zo zag Videoland bij de start van de thuiswerkmaatregelen een verdubbeling van het aantal nieuwe Videoland-klanten, en ook internationale spelers als Netflix, Disney+ en Spotify zagen zowel het gebruik als nieuwe abonnees wereldwijd fors stijgen.

In de spelindustrie zijn vergelijkbare trends zichtbaar, zowel digitaal als fysiek. Waar de Nintendo Switch sinds de coronacrisis voor bijna twee keer zo veel geld als voorheen over de toonbank gaat (wat ook terug te zien is in de koersstijging), verkopen ook concurrenten als Microsoft en Sony een stuk meer dan voorheen, en dan met name online abonnementen. Daarnaast geeft spel- en puzzeluitgeverij Koninklijke Jumbo aan dat er een totale hype gaande is, waarbij wordt gewezen op cijfers van marktonderzoeker NPD. Hieruit blijkt dat in maart de doorverkoop van bordspellen en puzzels marktbreed met 87% is toegenomen.

Wat betreft de online media & entertainment-markt, zoals streamingsdiensten en bedrijven in de gamingindustrie, verwachten wij dat de trend die je nu ziet niet doorzet. Zeker wanneer de lockdown en anderhalvemetersamenleving worden beëindigd, is het waarschijnlijk dat een deel van de nieuwe klanten zijn abonnement opzegt of zijn spelcomputer links laat liggen. Omdat dit niet voor iedereen zal gelden, zal de coronacrisis hebben bijgedragen aan een blijvende groei van het klantenbestand. De fysieke spelindustrie zal naar verwachting een veel sterkere terugval zien in omzet, zeker gezien het bedrijfsmodel van deze industrie (eenmalige aankopen versus abonnementen) anders is.

Ook de doe-het-zelfindustrie ziet records in omzet sinds de lockdown. Zo noteerden winkels in doe-het-zelfartikelen, keukens en vloeren in maart 2020 de grootste omzetstijging sinds 2005, onder andere gedreven door bouwmarkten die in de derde week van maart ruim 50% meer om wisten te zetten dan een jaar eerder.

De keerzijde is dat de doe-het-zelfmarkt veelal samengaat met fysieke winkels, wat resulteert in anderhalvemetermaatregelen in bouwmarkten en tuincentra en ten tijde van de lockdown zelfs resulteerde in het tijdelijk sluiten van de IKEA-winkels. Daarnaast hebben veel mensen ‘dat ene klusje’, dat al zo lang op zich liet wachten, eindelijk eens opgepakt, waardoor er in veel gevallen een verschuiving van omzet heeft plaatsgevonden. Naar onze verwachting is het hierdoor mogelijk dat de doe-het-zelfsector juist een grote dip zal ervaren na de coronacrisis, doordat bepaalde klussen naar voren zijn gehaald. Hoe dan ook, wij verwachten niet dat het huidige positieve effect van de coronacrisis blijvend zal zijn voor deze sector.

Zoals het er nu naar uitziet zal Nederland de komende tijd langzaam transformeren van een land in lockdown naar een land met een anderhalvemetersamenleving, waardoor bepaalde veranderingen als gevolg van de coronacrisis (voorlopig) blijvend zullen zijn. Mocht op een gegeven moment een vaccin er echter voor zorgen dat de samenleving weer naar het oude ‘normaal’ terugkeert, zullen er waarschijnlijk nog steeds effecten van de coronacrisis waarneembaar zijn, negatief dan wel positief. Hoe kan je hier als ondernemer of investeerder op inspelen?

Corona-proof sectoren en strategieën

Met de kennis van nu, kan je je als ondernemer of investeerder gaan focussen op sectoren waarvan gebleken is dat deze corona-proof zijn. Dit kunnen zowel gevestigde sectoren zijn, zoals hierboven beschreven, als opkomende sectoren, zoals healthtech. Ondanks dat dit een open deur is, kan je door middel van investeringen in corona-proof ondernemingen of sectoren je portefeuille diversifiëren en daarmee de impact in het geval van vergelijkbare toekomstige uitbraken beperken.

Naast het focussen op corona-proof ondernemingen, kan je ook nadenken over het corona-proof maken van de operatie en strategie van bestaande ondernemingen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het verminderen van fysieke contactmomenten in de operatie, het digitaliseren van bepaalde processen of het spreiden van afhankelijkheden ten aanzien van klanten, leveranciers of markten.

Cash flow management

Zoals cash spreekwoordelijk gezegd ‘king’ is, is cash flow management nog belangrijker in tijden van crisis. Cash flow management kan onderverdeeld worden naar werkkapitaaloptimalisatie, kostenverlagingen en het managen van investeringen, waar op zijn beurt weer een tal van mogelijke maatregelen aan ten grondslag liggen waarop beleid gevoerd kan worden. Denk hier bijvoorbeeld aan contractuele afspraken met klanten en leveranciers, betalingstermijnen, timing van investeringen, arbeidsvoorwaarden, etc. Zo kan er aan de gebruikelijke base case van een cash flow model ook een corona case worden toegevoegd, waarin de assumpties volledig zijn afgesteld op de veronderstelling dat een tweede uitbraak zich voordoet.

Coronaplan

Voor ondernemers, maar ook voor private equity-investeerders, is het cruciaal gebleken om een ‘coronaplan’ klaar te hebben liggen. Door middel van zo’n plan kan je snel inspelen op drastische veranderingen en de impact ervan proberen te beperken. Naast cash flow management, zoals hiervoor beschreven, kan een coronaplan gericht zijn op bijvoorbeeld inkoop en verkoop (en bijbehorende klant- en/of leveranciersafhankelijkheid), productie, personeel of andere operationeel gerelateerde zaken. Juist met de kennis van nu is goed zichtbaar waar (operationele) knelpunten ontstaan in de organisatie, waar door middel van een plan van aanpak direct op gereageerd kan worden in het geval van vergelijkbare situaties.

Naast wat bedrijven zelf kunnen doen om de impact van corona op te pakken, was ook de Nederlandse overheid snel met het acteren op deze crisis. Op 17 maart 2020 kondigde de overheid het eerste pakket aan noodmaatregelen aan onder de zogenoemde NOW-regeling. Dit behelsde voornamelijk het opvangen van de loonkosten van bedrijven waarvan de omzet door corona in elkaar was geklapt. Naast het snel opzetten van dit pakket, volgden betalingen vaak al enkele dagen na het aanvragen van de regeling op de rekening en ook de duur (van drie maanden naar zes maanden) is al verlengd onder de noemer NOW 2.0.

KPMG sprong hier vanuit een maatschappelijk oogpunt snel in door de NOW-calculator te bouwen welke bedrijven in staat stelt om binnen een aantal minuten uit te rekenen op hoeveel subsidie ze recht hebben.

Dat weet niemand, maar dat de markt komende tijd zal veranderen en de behoefte van ondernemers en investeerders anders wordt, staat vast. Deze crisis heeft doen blijken dat veel ondernemers, wanneer nodig, innovatief kunnen omgaan met de restricties die hieruit voortkomen. Wij hopen dat, als we dit straks allemaal achter ons gelaten hebben, deze uplift in innovatie voortgang blijft vinden en dat ondernemers én consumenten hier niet samen met het vaccin immuun voor worden.

Dit artikel is geschreven door:

Rian Zwart, Manager KPMG Transaction Services / Private Equity

Hans van den Heuvel, Manager KPMG Transaction Services / Private Equity