• Jeroen Ruepert, Partner |

“Deze pensioensector gaat het pensioenakkoord niet redden.” Met deze boude stelling opende André Snellen, voorzitter van Pensioenfonds Detailhandel, het derde pensioenseminar van KPMG – dit keer live op locatie in Amstelveen. Centraal stond de vraag wat de sector nodig heeft om de pensioentransitie tot een goed einde te brengen. Maar gelukkig weten we dit op voorhand, vertelde André: “Gedoe komt er sowieso.”

Bert Kempen, Sylvano Aboikoni, Chris Hoffman, Kees Stigter, Arno Kroese en Wilfred Kevelam.

Doorgeschoten zorgvuldigheid, een overmaat aan protocollen en onnodige complexiteit: dat zijn volgens André Snellen de belangrijkste tekortkomingen van de Nederlandse pensioensector.

Snellen, die tevens zitting heeft in het bestuur van de Pensioenfederatie, wees in zijn keynote op de scheefgroei die de afgelopen decennia in de sector is ontstaan.

Uitzonderingen uitfaseren

Van oudsher wordt het pensioenstelsel in Nederland, anders dan in andere Europese landen, primair gezien als een sociaal contract, legt Snellen uit. Hierdoor worden pensioenakkoorden ingevuld door sociale partners en zijn fondsbestuurders eraan gewend geraakt om die sociale partners te dienen. Dit heeft geleid tot talloze uitzonderingen, veel ervan ‘nutteloos of onuitlegbaar’ en mede de oorzaak van de hoge kosten per deelnemer. Bij onveranderd beleid moeten deze uitzonderingen echter wel worden ingevaren in het nieuwe stelsel.

Snellen pleit er dan ook voor uitzonderingen zo veel mogelijk uit te faseren. Eenvoud zorgt immers voor wendbaarheid: een onmisbare eigenschap voor fondsen aan de vooravond van een omvangrijke transitie. Maar makkelijk wordt dit niet. Een pensioenfonds dat één van zijn ruim tweehonderd uitzonderingen wilde aanpassen, vond zichzelf binnen de kortste keren terug in de rechtbank. Desondanks zouden bestuurders uit de sector best wat ‘voortvarender’ mogen optreden, vindt Snellen. 

Niet iedereen in de zaal is het daarmee eens. Het is logisch dat bestuurders in zorgvuldigheid blijven hangen, versterkt door de druk die zij ervaren vanuit de toezichthouder. “De heersende gedachte is: als je iets niet kunt aantonen, ben je geen goede bestuurder”, aldus een aanwezige.

Bestuurders hebben ruimte nodig, klonk het. En lef. “Aan voortvarendheid gaat bovenal durf vooraf. Als bestuurders bepaalde vragen niet op tafel durven te leggen, zal er ook niets gebeuren.”

Kosten, data, outsourcing

Na de boeiende inleiding van André Snellen gingen de deelnemers, onder leiding van Bert Kempen (director Pensions, KPMG) met elkaar in debat. De thema’s digitalisering/kostenreductie, datakwaliteit en uitbesteding stonden ter discussie. Deze werden ingeleid door KPMG-experts Sylvano Aboikoni (senior manager Pensions), Chris Hoffman (partner Pensions) en Kees Stigter (partner Pensions).

De stellingen werden in een ‘Lagerhuis-setting’ bediscussieerd en leidden tot waardevolle inzichten. Kunnen fondsen de kosten per deelnemer onder de tien euro krijgen door digitalisering te combineren met het nieuwe stelsel? Natuurlijk kan dat, maar belangrijker is de vraag wat je als pensioenfonds wilt bereiken en welke rol digitalisering daarin heeft. “Zo vinden sommige fondsen het kostenaspect relatief minder belangrijk omdat ze bijvoorbeeld, ondanks hun schaal, een eigen regeling willen behouden of omdat ze betere en/of aanvullende diensten willen leveren, onder andere door extra te investeren in digitalisering. Die afweging kun je maken.”

Verder moeten fondsen tijdig aan de slag met hun datakwaliteit. En niet alleen de huidige data, ook nieuwe data moet goed zijn. Hoffman gaf aan dat er bijvoorbeeld nieuwe data nodig zal zijn om de stappen tussen de oude en de nieuwe regeling per deelnemer inzichtelijk te maken. Datakwaliteit zal een belangrijke component zijn voor het vertrouwen van de deelnemers in het nieuwe pensioenstelsel. Perfectie is echter niet realistisch. Snellen: “Fondsen krijgen nog tien jaar de tijd voor financieel herstel. Het is geen ramp als het niet in één keer goed is.”

Een grote teleurstelling

In de discussie over uitbesteding kwamen de pensioenuitvoeringsorganisaties (PUO’s) naar voren als mogelijke reddende engel. Stigter ging graag in op de stelling dat de transitie wel eens een ‘grote teleurstelling’ zou kunnen worden – en dat dit nodig is omdat het iedereen wakker zal schudden. Het is belangrijk dat wij de lessons learned over uitbesteding in het licht van het pensioenakkoord met elkaar delen en er ons voordeel mee doen.

De deelnemers stelden een oplossing voor aan de PUO’s: “De sociale partners zullen voorspelbaar om hun eigen regelingen vragen en de PUO’s zullen moeten zeggen: nee, dit kan gewoon niet. De sociale partners zullen niet krijgen wat ze willen en dus zal vereenvoudiging worden afgedwongen. Uiteindelijk zal iedereen afstand moeten doen van zijn eigen manier van zaken doen.”

Verantwoording & Assurance

Ter afsluiting van het seminar kregen de aanwezige bestuurders nog een ‘powercollege’ Verantwoording & Assurance van Arno Kroese (partner Pensions, KPMG) en Wilfred Kevelam (partner Pensions, KPMG).

Hun belangrijkste boodschap: begin nu met het verzamelen van de juiste kennis en vaardigheden. Begin ook nu met het inventariseren van de informatiebehoefte bij bestuur, toezichthouders, sociale partners en deelnemers. Maak een roadmap met mijlpalen en kijk naar zowel ‘informeren’ (tijdens de transitie) als ‘verantwoorden’ (na afloop). “Om verantwoording af te kunnen leggen moet je weten welke informatie beschikbaar moet zijn op welk moment, wat de kwaliteit van informatie is en welke mate van zekerheid hierbij gewenst is.”

Kwaliteitscontrole speelt gedurende de hele transitie een belangrijke rol. Wanneer de governance op orde is, wordt kwaliteit het snelst en het gemakkelijkst bereikt. Kroese: “Quality Assurance biedt inzicht en draagt bij aan de zekerheid dat de transitiedoelstellingen worden gehaald. Op deze manier draagt deze ook bij aan het vertrouwen in de sector.”

‘Win some, lose some’

Volgens Kevelam staat ‘de reputatie van de sector’ op het spel. “Er is veel ervaring aanwezig, maar het moet nog wel gebeuren. Zorg daarom voor een concrete en gedetailleerde langetermijnplanning waarin ieders verantwoordelijkheden zijn vastgelegd, en welke ‘verantwoordingsdeliverables’ daarbij horen.”

In elk geval moet angst nooit leidend worden. Snellen: “Zélfs als we het helemaal perfect doen, komt er gedoe. Dat is een zekerheid. De vraag is dus niet of we dat kunnen voorkomen, maar hoe we daarop reageren. Laten we ervoor zorgen dat onze antwoorden goed zijn. Je zult wat winnen, je zult wat verliezen”, besluit hij nuchter. “En dan in de transitie klaar en zitten we in de nieuwe wereld.”

Opgewekt naar huis

De deelnemers gingen opgewekt naar huis met een duidelijke boodschap: De reddende engel zit in jezelf en begint met bewustwording van wat je te wachten staat, meer durf tonen en zicht houden op voor wie je het allemaal doet. Dit laatste is ons kompas en het thema voor het vierde KPMG-pensioenseminar op 16 mei!

Deze blog is geschreven naar aanleiding van het derde exclusieve seminar dat KPMG in 2022 heeft georganiseerd rondom het pensioenakkoord. Eerder heeft een exclusief seminar plaatsgevonden onder leiding van Leen Paape (hoogleraar Corporate governance) inzake governance en projectbesturing. De blog van dat seminar is hier te lezen. In februari heeft een exclusief seminar plaatsgevonden onder leiding van Theo Kocken (hoogleraar Risicomanagement) inzake pre-mortem toegespitst op de pensioentransitie. Het blog daarover is hier te lezen.     

In mei staat een exclusief seminar gepland onder leiding van Lisa Brüggen (professor Financiële dienstverlening Universiteit Maastricht), die in het laatste exclusieve seminar van deze reeks in zal gaan op (pensioen) communicatie. 

Meer informatie over het pensioenakkoord en de visie van KPMG daarop is hier te vinden op