Próba ograniczenia mocy ochronnej interpretacji indywidualnych

Próba ograniczenia mocy ochronnej

2018-04-27

Próba ograniczenia mocy ochronnej interpretacji indywidualnych

Projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej z dnia 10 kwietnia 2018 r. przewiduje wprowadzenie nowego rodzaju wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, tzw. obligatoryjnego wniosku grupowego dla transakcji lub innych zdarzeń z udziałem podmiotów powiązanych. Projektowane zmiany będą odnosić się nie tylko do interpretacji indywidualnych wydawanych po uchwaleniu ustawy, lecz będą miały wpływ także na dotychczas wydane interpretacje oraz toczące się aktualnie postępowania w sprawie wydania interpretacji indywidualnych.

Zmiany te z założenia nakierowane są na uszczelnienie systemu interpretacji podatkowych oraz ograniczeniu nadużywania przez podmioty powiązane mocy ochronnej interpretacji indywidualnych. Obecnie projekt ustawy znajduje się na etapie konsultacji publicznych.

Proponowane zmiany

Wniosek grupowy dotyczyć ma transakcji lub innych czynności z udziałem podmiotów powiązanych oraz ma być składany wyłącznie wspólnie przez te podmioty. Zgodnie z projektem, wniosek grupowy zostanie poszerzony o m.in. takie elementy, jak:

  • wskazanie uzyskanych i oczekiwanych przez podmioty powiązane tzw. głównych korzyści (w tym podatkowych), wynikających, zarówno bezpośrednio jak i pośrednio z dokonania transakcji lub innych czynności, wraz ze wskazaniem wartości korzyści objętych wnioskiem grupowym, w przypadku, gdy wartość rynkowa lub nominalna przedmiotowej korzyści na dzień złożenia wniosku grupowego wynosi co najmniej 10 mln zł, 
  • wskazanie transakcji i innych czynności dokonanych, będących w trakcie lub planowanych, od których uzależnione jest, zarówno bezpośrednio jak i pośrednio, osiągnięcie głównych korzyści,
  • wskazanie wartości przedmiotu objętego wnioskiem o wydanie interpretacji (przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części lub prawa majątkowego), jeżeli jego wartość rynkowa lub nominalna na dzień złożenia wniosku grupowego wynosi łącznie co najmniej 10 mln zł,
  • opis obecnych lub przyszłych powiązań pomiędzy podmiotami objętymi wnioskiem grupowym,
  • wskazanie, czy transakcje lub inne czynności objęte wnioskiem grupowym są lub będą dokonywane także z podmiotami niepowiązanymi.

Ponadto, w określonych sytuacjach, wnioskodawcy będą zobowiązani do umieszczenia we wniosku grupowym dodatkowych informacji:

  • na temat okresu, za który zostały określone wartości korzyści głównych lub wartości przedmiotu objętego wnioskiem grupowym (przedsiębiorstwa, ZCP lub praw majątkowych), w sytuacji gdy ich wartość rynkowa lub nominalna na dzień złożenia wniosku grupowego wyniosła łącznie co najmniej 10 mln złotych oraz,
  • numeru i daty wydania interpretacji indywidualnych oraz organu, który ją wydał w sytuacji, gdy przedmiotowy stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe były przedmiotem interpretacji indywidualnej.

Projekt ustawy przewiduje, że obowiązek wystąpienia z wnioskiem grupowym nie będzie dotyczył transakcji lub innych czynności powtarzalnych dokonywanych z podmiotami niepowiązanymi, jeżeli warunki tych transakcji lub czynności są zbliżone do warunków ustalonych z podmiotami powiązanymi.

Projekt ustawy wprowadza również zmiany odnoszące się do nowego wniosku, także w zakresie opinii zabezpieczających. Zgodnie z nowoprojektowanymi regulacjami, będzie ona wydawana wyłącznie na wniosek złożony wspólnie przez podmioty powiązane, jeśli wniosek o wydanie takiej opinii będzie obejmował transakcje lub inne czynności z udziałem tych podmiotów.

Jednocześnie Ordynacja podatkowa w art. 119e zawiera definicję korzyści podatkowej, określonej jako:

  • nadpłata lub prawo zwrotu podatku, 
  • podwyższenie kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku, 
  • niepowstanie zobowiązania podatkowego,
  • odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego,
  • obniżenie wysokości zobowiązania podatkowego,
  • powstanie lub zawyżenie straty podatkowej.
     

W projekcie nowelizacji przewiduje się wprowadzenie definicji legalnej korzyści podatkowej do słowniczka ustawowego w kształcie i w zakresie ujętym powyżej. Jest to uzasadnione rozszerzeniem zakresu zastosowania tego pojęcia nie tylko w stosunku do przepisów dotyczących klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, ale również na regulacje odnoszące się do interpretacji przepisów prawa podatkowego. Docelowo art. 119e Ordynacji podatkowej ma zostać uchylony.

Tak szeroka definicja korzyści podatkowych może budzić wątpliwości, bowiem w praktyce zawsze będzie można wykazać, że któryś element korzyści nie został wskazany, zwłaszcza iż trudno ustalić co stanowi punkt odniesienia dla oceny wysokości kwoty oszczędności podatkowej, w szczególności w sytuacji istniejących w prawie podatkowym zwolnień, wyłączeń czy ulg.


Projekt ustawy przewiduje wyłączenie ochrony wynikającej z interpretacji indywidualnej wydanej na podstawie wniosku grupowego, w przypadku gdy:

  • we wniosku grupowym nie wskazano korzyści (także pośrednich) lub czynności, od których uzależnione jest osiągnięcie korzyści,
  • podana we wniosku grupowym wartość korzyści głównych lub przedmiotu czynności (przedsiębiorstwa, ZCP lub praw majątkowych) odbiega co najmniej o 25% od wartości rzeczywistej,
  • interpretacja indywidualna została uchylona, w sytuacji gdy istnieje przypuszczenie, że stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe mogły być przedmiotem decyzji wydanej z zastosowaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania lub stanowić nadużycie prawa.

We wskazanych wyżej sytuacjach, wyłączenie ochrony następuje od dnia wydania interpretacji podatkowej wydanej w oparciu o wniosek grupowy zawierający wskazane powyżej nieścisłości. Dodatkowo ochrony z interpretacji nie stosuje się w sytuacji, gdy upłynął okres na określenie wartości głównych korzyści lub przedmiotu transakcji (jeżeli tylko w tym okresie ich określenie można było uznać za wiarygodne), a w tym czasie wniosek grupowy nie zostanie zaktualizowany, w sposób opisany w artykule poniżej.

W razie braku aktualizacji wniosku grupowego w terminie 3 miesięcy od dnia, w którym wnioskodawcy uzyskali możliwość właściwego wskazania korzyści lub transakcji oraz innych czynności, bądź też zmiany wysokości ich wartości, projekt ustawy przewiduje utratę ochrony właściwej dla interpretacji. Możliwość dokonania aktualizacji daje podatnikom szansę na uzupełnienie wniosku grupowego, w sytuacji gdy korzyści płynące z danej transakcji lub ich wartości nie były znane w momencie składania przedmiotowego wniosku.
 

Termin na wydanie interpretacji

W przypadku wystąpienia z wnioskiem grupowym, projekt ustawy zakłada, iż stosowny organ powinien wydać interpretację bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania wniosku. Zatem, w porównaniu z dotychczasową procedurą, termin na wydanie interpretacji dla wniosku grupowego ma docelowo zostać wydłużony aż o 3 miesiące.

Wpływ projektowanych zmian na wydane interpretacje i prowadzone postępowania

Projektowane przepisy przewidują konieczność aktualizacji przez podatników interpretacji indywidualnych otrzymanych przed wejściem w życie planowanych zmian, o ile spełniają przesłanki objęcia ich wnioskiem grupowym. W celu zachowania mocy ochronnej wydanych interpretacji, aktualizacja w zakresie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego powinna być dokonana w zakresie wymaganym dla wniosków grupowych, w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy. W stosunku natomiast do wniosków złożonych, lecz nierozpatrzonych przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej ma wzywać wnioskodawców do uzupełnienia braków.

Powyższe zmiany należy ocenić jednoznacznie negatywnie jako niweczące wszelkie pozytywne zmiany w relacjach pomiędzy organami skarbowymi a podatnikami, a zaszłe w związku z wprowadzeniem przeszło 13 lat temu interpretacji indywidualnych. W pierwszej kolejności należy uznać, iż retroaktywne działanie nowych przepisów w odniesieniu do wydanych już interpretacji może zostać uznane za niezgodne z Konstytucją wobec zakazu działania prawa wstecz. Długofalowo natomiast należy zwrócić uwagę na możliwą utratę przez podatników zaufania do instytucji interpretacji indywidualnych których rola i tak została ograniczona poprzednimi nowelizacjami Ordynacji podatkowej, w tym w szczególności związanych z wprowadzeniem tzw. ogólnej klauzuli obejścia prawa.

W związku z powyższym, zaleca się analizę dotychczas uzyskanych interpretacji pod kątem ustalenia, czy istnieje ryzyko utraty przez nie mocy ochronnej w razie wejścia w życie nowelizacji przepisów Ordynacji podatkowej w zakresie wniosków grupowych.