Od 1 stycznia 2020 r., płatnicy mają obowiązek stosowania ulgi dla młodych. Między 1 sierpnia 2019 r. końcem 2019 r., przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy płatnik nie stosował zwolnienia od podatku, chyba że podatnik złożył pisemne oświadczenie, że uzyskane w powyższym okresie przychody będą w całości zwolnione od podatku. W przypadku braku oświadczenia, podatnik ma i tak możliwość zastosowania zwolnienia w zeznaniu podatkowym.

W 2020 r. limit przychodów, które mogą być zwolnione z opodatkowania w ramach ulgi dla młodych to 85 528 zł. W roku poprzednim była to kwota 35 636,67 zł (5 miesięcy obowiązywania ulgi/12 miesięcy * 85 528 zł). Ulga dotyczy tylko danego roku podatkowego, a jej niewykorzystana część „nie przechodzi” na lata następne. Podobnie, niewykorzystana przez jednego z małżonków część limitu z danego roku nie podlega rozliczeniu w ramach limitu przysługującemu drugiemu małżonkowi.

Zakresem regulacji objęte są wyłącznie osoby wykonujące pracę na podstawie stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy, stosunku służbowego, stosunku pracy nakładczej lub umów zlecenia zawartych z firmą. Z ulgi dla młodych nie mogą skorzystać osoby poniżej 26. roku życia, które wykonują pracę, ale na innej podstawie niż wymieniona w ustawie, np. na podstawie umowy o praktyki absolwenckie albo umowy o dzieło. Ponadto, ulgą dla młodych nie są objęte przychody, które są opodatkowane zryczałtowanym podatkiem dochodowym, np. z tytułu umowy zlecenia gdy kwota należności określona w umowie nie przekracza 200 zł.

Przy obliczaniu kwoty przychodów podlegających zwolnieniu od podatku nie uwzględnia się przychodów zwolnionych od podatku dochodowego oraz przychodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Przychodami zwolnionymi są np. należności za czas podróży służbowej pracownika albo dochody zagraniczne rozliczane zgodnie z metodą wyłączenia z progresją na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Odliczeniu w podatku dochodowym od osób fizycznych nie podlegają składki zapłacone ze środków podatnika od przychodów objętych ulgą dla młodych. Zasada ta ma zastosowanie zarówno w trakcie roku przy obliczaniu zaliczek na podatek, jak i w rozliczeniu rocznym oraz zarówno do składek na ubezpieczenia społeczne, jak i składek na ubezpieczenie zdrowotne.

O zwolnieniu z opodatkowania decyduje wiek podatnika na moment uzyskania przychodu, a nie wiek na moment zawarcia umowy czy wykonywania pracy. Wiek ustalany jest z uwzględnieniem pełnej daty urodzenia. Jeżeli więc wypłata wynagrodzenia następuje przed osiągnięciem przez podatnika 26. roku życia, wynagrodzenie może podlegać zwolnieniu z opodatkowania. W przeciwnym przypadku, nie można zastosować ulgi dla młodych, nawet jeżeli wynagrodzenie zostaje wypłacone np. dzień po 26. urodzinach pracownika.

Nadwyżka przychodów ponad kwotę limitu zwolnienia podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej. Po przekroczeniu kwoty limitu, zaliczki na PIT obliczane są więc według stawki 17% i 32% po przekroczeniu podstawy opodatkowania 85 528 zł oraz z zastosowaniem tzw. kwoty wolnej od podatku.

W przypadku osób, które korzystają z ulgi dla młodych i otrzymują wynagrodzenie pochodzące z tytułu korzystania lub rozporządzania prawami autorskimi lub pokrewnymi (tzw. wynagrodzenie autorskie), suma łącznych kosztów uzyskania przychodów z tego tytułu oraz przychodów zwolnionych od podatku w ramach ulgi dla młodych nie może w 2020 roku przekroczyć kwoty 85 528 zł, a w roku 2019- kwoty 35 636,67 zł. Ma to na celu zapobieżenie sytuacji, w której pracownik będzie korzystał z podwójnej preferencji podatkowej, tj. ze zwolnienia od podatku oraz z 50% kosztów w odniesieniu do podlegającej opodatkowaniu nadwyżki ponad kwotę zwolnioną.

Przy uldze dla młodych koszty uzyskania przychodów nie mogą być wyższe niż kwota przychodów z danego źródła, która podlega opodatkowaniu. W przeciwnym przypadku, możliwa byłaby sytuacja, w której preferencja podatkowa generuje stratę. Przykładowo, jeżeli podstawa opodatkowania wynosiłaby 87 528, 85 528 zł zwolnione byłoby z opodatkowania a podatnik zastosowałby koszty faktycznie poniesione, udokumentowane imiennymi biletami okresowymi w wysokości 4 000 zł, mógłby wykazać stratę podatkową.

W momencie wprowadzenia do polskiego systemu prawnego, ulga dla młodych przysporzyła płatnikom (zakładom pracy) wielu problemów. Pojawił się szereg pytań i wątpliwości, z których najważniejsze zostały zaadresowane powyżej. Zmiana legislacyjna na pewno wymagała, np. przeszkolenia osób w dziale kadr i płac czy dostosowania oprogramowania funkcjonującego w spółce do nowych przepisów. Mimo tych trudności, zwolnienie z opodatkowania młodych osób jest dużym krokiem w kierunku ich aktywizacji zawodowej. Jest to niewątpliwie pozytywna zmiana w polskim systemie podatkowym, chociaż, z niepokojem przyjmuje się informacje o przypadkach, w których pracodawcy obniżają pracownikom wynagrodzenie brutto, wychodząc z założenia, że po zastosowaniu ulgi dla młodych ich wynagrodzenie netto pozostanie na tym samym poziomie.

Sebastian Kałuża, starszy konsultant w dziale doradztwa podatkowego w zespole ds. PIT w KPMG w Polsce